در خودروهایی که سیستم احتراق داخلی دارند (مانند ماشین های بنزینی) مهمترین بخش خودرو، سیستم سوخت رسانی است. این نوع موتورها به سه عامل سوخت، هوا و الکتریسیته محتاج هستند. سیستم سوخت رسانی باید فشار و میزان دقیق سوخت را جهت تزریق تنظیم نماید. این مجموعه اجزای زیادی دارد که مهمترین آن انژکتور می باشد. انژکتور نقش کاهش دهنده آلاینده ها و مصرف سوخت در خودرو را ایفا می کند. در این مطلب به تشریح وظایف انژکتور و نحوه کارکرد آن خواهیم پرداخت. جهت یادگیری دیاگ زدن خودرو و عیب یابی سیستم ماشین های انژکتوری پیشنهاد می کنیم در دوره آموزش انژکتور و دیاگ خودرو شرکت کنید.
انژکتور چیست و عملکرد آن چگونه است؟
یکی از قسمت های مهم در سیستم احتراق ماشین، انژکتور می باشد. جایگاه انژکتور در قسمت سرسیلندر ماشین می باشد که با دستور )ECU مغز الکترونیکی خودرو) باز و بسته می گردد و باعث می شود سوخت به داخل محفظه احتراق وارد شود. در ماشین های انژکتوری به تعداد سیلندرهای خودرو، انژکتور وجود دارد. سوخت در پشت انژکتور فشار وارد نموده و جریان الکتریکی به سیمی می رسد که درون انژکتور قرار دارد. در این حالت با باز شدن سوزن انژکتور، سوخت به سیلندر وارد می گردد. ECU کنترل می کند تا سوخت به اندازه کافی به موتور برسد زیرا اگر مدت زمان زیادی جریان الکتریکی به انژکتور وارد شود باعث افزایش سوخت ورودی به منیفولد شده و خودرو را با مشکل افزایش مصرف سوخت مواجه می کند.
ECU : از طریق سنسورهای خود، دستورات لازم به قسمتهای متفاوت ماشین را صادر می کند.
منیفولد: سوخت را از انژکتور می گیرد و هر بار که میل لنگ یک دور بچرخد مقداری از سوخت را به سیلندر وارد می کند.
برای تشریح ساده تر نحوه عملکرد انژکتور خودرو، روند کار را از ابتدا و از باک ماشین آغاز می کنیم:
پمپ بنزین خودرو، سوخت موجود در باک ماشین را با فشار حداکثری به سوی موتور هدایت می کند. در انتهای شیلنگ سوختی که از پمپ بنزین ماشین می آید، ریل سوخت قرار گرفته است که از طریق آن فشار بنزین به انژکتور می رسد. انژکتور با داشتن ساختاری شبیه شیر برقی، در حالت عادی بسته است و به سوخت اجازه عبور نمی دهد و در اینصورت فشار سوخت پشت انژکتور نمی تواند راهی به سمت سیلندر پیدا کند.
ECU خودرو به انژکتور فرمان باز شدن (از طریق یک پالس الکتریکی) را صادر می کند. با صادر شدن این فرمان، سیم پیچ درون انژکتور باعث بالا رفتن سوپاپ آن می شود و راه عبور بنزین باز شده و سوخت با فشاری که پمپ بنزین وارد می کند عمل پاشش سوخت به داخل محفظه ی احتراق را انجام می دهد. با حذف پالس الکتریکی که از سمت ECU صدر شده بود، سوپاپ مجدداً به جای خود برگشته و مسیر بسته می شود. به دلیل پالسی که از ECU صادر می شود در مجاورت انژکتور یک ورودی برق نصب است که سوکت فرمان به این ورودی متصل شده است. تمام مراحل بالا بسیار سریع و در کسری از ثانیه اتفاق می افتد .
اجزای انژکتور
مهمترین قسمتهای انژکتور خودرو شامل موارد زیر می باشد:
- اورینگ
- فیلتر سوخت
- بدنه
- فنر برگشت دهنده یا سلونوئید
- سوزن انژکتور
- سوراخ خروجی سوخت
- درپوش محافظ
سوزن انژکتور
سوزن انژکتور، باید سوخت را به شکل پودر تبدیل نموده و سپس این سوخت پودر شده را به داخل محفظه احتراق ماشین ها پاشش نماید.
انواع سوزن انژکتور عبارتند از:
1- تک سوراخ: ساده ترین مدل سوزن انژکتور تنها یک سوراخ دارد و برای ماشینهای سبک مثل پراید استفاده می شود.
2- سه سورخ: از سه نقطه به محفظه ی احتراق پاشیده می شود.
3- چهار سوراخ: این نمونه سوزن جهت بالا بردن بازدهی و شتاب موتور کارایی بسیاری دارد.
مدلهای انژکتور بر اساس عملکرد
انژکتورها با توجه به نوع عملکرد شان به چند مدل گروه بندی می شوند:
1- انژکتور مکانیکی: عملیات پاشش سوخت به صورت مکانیکی و پیوسته انجام می شود و واحد کنترلی در این نوع سیستم ها وجود ندارد.
2- انژکتور الکترومغناطیسی: در این مدل به محض اینکه خودرو استارت بخورد ECU اقدام به تبادل اطلاعات با سیستم سوخت می کند.
مدل های انژکتور بر اساس نوع سوخت
انژکتور ها بر اساس نوع سوخت مصرفی شان به دو نوع بنزینی و دیزلی تقسیم بندی می شوند.
1- انژکتور دیزلی: در موتور های دیزلی و گازوئیل سوز کاربرد دارد. چون گازوئیل از بنزین سنگین تر است از یک پمپ برای تزریق سوخت با فشار مشخص استفاده می شود. این انژکتورها باعث توزیع یکنواخت سوخت و کارکرد روان موتور می شوند.
2- انژکتور بنزینی: در ماشینهای بنزین سوز کاربرد دارد. اندازه کوچکتری نسبت به انژکتور دیزلی دارد و چون بنزین سبکتر از گازوئیل می باشد نیازی به پمپ تزریق ندارد.
تفاوت انژکتور و کاربراتور
در ارتباط با خودروها، دو واژه انژکتور و کاربراتور وجود دارد. البته اکثر خودرو های امروزی از نوع انژکتوری هستند اما هنوز هم در برخی ماشین های قدیمی کاربراتور وجود دارد. کاربراتورها سوخت و هوا را با یک نسبت مشخص، برای ورود به سیلندر، ادغام می کنند و به میزان برآورد شده، میان سیلندرهای موتور توزیع می نمایند.
برخی از معایب سیستم های کاربراتوری در واقع همان تفاوت انژکتور و رادیاتور محسوب می شود زیرا این معایب، تولیدکنندگان خودرو را ترغیب نمود تا انژکتور را جایگزین کاربراتور کنند.
نمونه ای از این معایب عبارتند از:
- تاثیر زیاد وضعیت محیطی بر کارکرد کاربراتور
- نقص در تنظیم نسبت ادغام سوخت و هوا
- عدم پخش یکنواخت سوخت به سیلندرها
- ضربه و لرزشهای زیادتر نسبت به سیستم انژکتوری
از طرفی سوخت مصرفی ماشینهای انژکتوری بسیار کمتر از کاربراتوری می باشد و آلودگی کمتری نیز برای محیط زیست ایجاد می کند. موتور در ماشینهای کاربراتوری به علت مسائلی که در سیستم احتراق خودرو رخ می دهد، زودتر دچار مشکل می شود و از طرفی زمانبندی ادغام سوخت و هوا و همچنین تنظیم مقدار سوخت مصرفی در مدل انژکتوری بسیار دقیق تر انجام می شود.
مزایای استفاده از انژکتور
- افزایش بازدهی موتور
- افزایش گشتاور خروجی موتور
- پخش یکنواخت سوخت به همه سیلندرها
- لرزشها و ارتعاشات کمتر
- تنظیم میزان سوخت و هوا
- کم کردن میزان مصرف سوخت
- توان استارت بهتر در شرایط آب و هوایی سرد
- کاهش تولید آلایندگی جهت حفاظت از محیط زیست
معایب استفاده از انژکتور
موارد زیر از معایب سیستم های انژکتوری شمرده می شود:
- هزینه بالای تعمیرات قطعه
- نیاز به ابزارهای خاص جهت تعمیر انژکتور
- تعمیرات مربوط به انژکتور، بسیار تخصصی بوده و در هر تعمیرگاهی قابل انجام نیست.
البته با توجه به عملکرد فوق العاده ی انژکتورها، معایب فوق قابل چشم پوشی هستند.
علل و نشانه های خرابی انژکتور
معمولا کثیف بودن یا گرفتگی سوزن انژکتور اولین و مهمترین علت خرابی انژکتور خودرو می باشد. زیرا هنگام ورود آلودگی درون سوزن، مسیر بسته می شود و سوخت نمی تواند از آن عبور کند. همچنین اگر از بنزین بدون کیفیت و حاوی ذرات ناخالص استفاده شود منجر به گرفتگی سیستم پاشش سوخت می شود. از طرفی انژکتور در هنگام روشن شدن دمای بالایی را تجربه می کند و وقتی ماشین خاموش می شود دمای آن کاهش یافته و سرد می شود و اگر مقداری از سوخت در ریل و سوزن ها باقی بماند ذرات ناخالص موجود در سوخت با گذشت زمان به رسوب در انژکتور تبدیل می شوند.
لیست نشانه هایی که نمایانگر انژکتور خراب هستند در زیر آورده شده است:
1- خودرو ناگهان متوقف یا خاموش گردد : در صورتی که عمل پاشش سوخت به سیلندر، به صورت منظم صورت نگیرد، موتور درست تغذیه نشده و خودرو ناگهان خاموش می شود.
- لرزش موتور: شنیده شدن اصوات غیر عادی از موتور می تواند نشانگر انژکتور خراب باشد.
- خرابی موتور: انژکتوری که خراب شده باشد به موتور نیز آسیب می زند.
- انژکتور خراب می تواند باعث روشن شدن چراغ قرمز مربوط به موتور شود.
- نشت بنزین در اثر آسیب دیدگی یا استهلاک انژکتور اتفاق می افتد. لذا دیدن بنزین روی قسمت ابتدایی انژکتور یا ریختن بنزین روی زمین، نمایانگر خرابی در انژکتور است که بسیار خطرناک بوده و باید سریعاً نسبت به تعویض انژکتور اقدام شود.
- استشمام بوی سوخت می تواند علت دیگر خرابی باشد. این مورد زمانی رخ می دهد که میزان بنزین ورودی به سیلندر بیش از حد مجاز باشد که امری خطرآفرین است.
- کم شدن قدرت موتور: بد استارت خوردن موتور، تاخیر در دور گرفتن، افزایش مصرف بنزین و مختل شدن کارکرد سنسور اکسیژن نیز، علائم خرابی سوزن انژکتور می باشد که کار آن تنظیم کردن میزان پاشش بنزین به داخل محفظه احتراق است.
سعی کنید برای جلوگیری از خراب شدن انژکتور به صورت دوره ای و منظم آن را سرویس نموده و نسبت به تمیز نگه داشتن آن توجه نشان دهید زیرا اگر انژکتور کثیف باشد، نمی تواند سوخت موتور را تاٌمین کند.
کثیف شدن فیلتر درون انژکتور نیز باعث کاهش میزان سوخت ورودی به سیلندر می شود. لذا با پاک کننده مخصوص نسبت به تمیز کردن آن اقدام نمایید.
تست انژکتور
تست انژکتور خودرو از طریق دیاگ و یا اهم متر(مولتی متر) انجام می گیرد. توصیه می شود اگر بعد از تست انژکتورها متوجه شدید که از لحاظ سیم سالم هستند اما زمان پاشش سوخت بالا است بعد از بازکردن و تست انژکتور، نسبت به شستن انژکتور اقدام نمایید.
شستشوی انژکتور
تمامی موارد فوق نشان دهنده مسدود شدن انژکتور هستند و از آنجایی که سوخت های امروزی دارای ذرات ناخالص هستند باید حتما تمیز کردن انژکتور را به صورت دوره ای انجام دهید.
روشهای شستشو انژکتور شامل روش ابتدایی متوسط و پیشرفته می باشد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
1- روش ابتدایی: این نوع شستشوی انژکتور، به راحتی و در درون خودرو انجام می شود. در این روش ابتدا مخزن سوخت انژکتور را خالی نموده و سپس مواد شوینده مخصوص انژکتور را داخل مخزن سوخت ریخته و سپس سوخت را به آن اضافه نمایید. با این کار و با روشن شدن موتور ماشین، مواد پاک کننده به همه جای انژکتور رسیده و باعث تمیز شدن آن می شود. بهتر است هر بار پس از عوض کردن روغن موتور نسبت به این کار اقدام نمایید. البته این روش فقط می تواند رسوبات سطحی را از بین ببرد.
2- روش متوسط: در این روش، شستشو در درون خودرو انجام می شود. بایستی با کمک قوطی حاوی تمیز کننده انژکتور و با ورود فشار، محلول پاک کننده را به درون ریل سوخت وارد نمایید که باعث پاک شدن رسوبات عمقی تر مخزن می شود.
روش کار از ابتدا به این صورت است که باید ماشین را روشن نمایید و زمانیکه ماشین در حال کار کردن می باشد، لوله سوخت را باز کنید. تا بنزین موجود در سیستم سوخت رسانی تخلیه شود. اکنون لوله سوخت را با دستمال بپوشانید تا آخرین قطرات بنزین خارج شده، به وسیله آن خشک شود. در این مرحله ماشین را خاموش نمایید و نسبت به به جدا کردن ریل سوخت اقدام نمایید. سپس با باز کردن درپوش پلاستیکی کنیستر، محلول پاک کننده انژکتور را در آن ریخته و در قسمت زیر کاپوت ماشین قرار دهید و سپس شیلنگ کنیستر را به قسمت فشار ریل سوخت متصل نمایید. فشار کیت شستشوی انژکتور را تنظیم کنید. در این مرحله خودرو را روشن نمایید تا درجا و با حداکثر دور موتور 2000 کار نماید و صبر کنید تا تمام محلول از بطری خارج شود. قوطی محلول و ریل سوخت را از هم جدا نمایید و لوله ی سوخت را در جایگاه خودش قرار دهید. سپس همه اتصالات را وصل نمایید. با روشن شدن ماشین، ماده پاک کننده و سوخت با هم ادغام شوند و رسوبات عمقی تر تمیز گردند.
3- روش پیشرفته : در این روش می بایست انژکتور به صورت کامل از ماشین خارج شود. این روش دشوار بوده و بهتر است توسط تعمیرکار متخصص صورت گیرد.
نتیجه گیری:
در این مطلب به بیان چگونگی عملکرد انژکتور، مزایا و معایب آن و همچنین تفاوتش با سیستم های کاربراتوری پرداختیم. در پایان و با جمع بندی مطالب فوق به این نتیجه میرسیم که:
جایگزین شدن سیستم انژکتوری به جای کاربراتور در سیستم سوخت رسانی ماشینها، باعث افزایش راندمان موتورها شده است. همچنین با توجه به آلودگی هوا و محیط زیست، خودروهای انژکتوری به دلیل کاهش تولید آلاینده ها، نسبت به خودروهای قدیمی و کاربراتوری، گزینه ی مناسب تری هستند و با وجود مزایای زیاد این نوع سیستم، معایب آن مانند هزینه بالا و نیاز به تخصص جهت تعمیرات، قابل چشم پوشی می باشد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "انژکتور خودرو چیست و چگونه کار می کند؟" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی, کسب و کار ایرانی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "انژکتور خودرو چیست و چگونه کار می کند؟"، کلیک کنید.