ماهیت قراردادهای ورزشی و اوصاف آن 

وبگردی گزارش می دهد

قراردادهای ورزشی با اوصافی که دارد دارای ماهیتی مشخص است.

به گزارش خبرنگار ورزشی خبرگزاری علم و فناوری وبگردی- داود حسنلو کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی؛ اساسی ترین رکن ورزش حرفه ای قرارداد ورزشی می باشد و در تعریف آن باید گفت: قراردادی است که موضوع آن به طور مستقیم یا غیرمستقیم به امور ورزشی مربوط می شود، اعم از اینکه موضوع قرارداد مستقیماً انجام فعالیتی ورزشی باشد یا از جمله اموری باشد که برای انجام فعالیت های ورزشی اجتناب ناپذیر است.

قرارداد ورزشی در بند د کنوانسیون بین المللی علیه آپارتاید در ورزش مصوب 10/11/1985 نیز شامل هر قراردادی است که به منظور سازمان دادن، پیشبرد و اجرای هرگونه فعالیت ورزشی یا حقوق مربوط به آن از جمله ارایه خدمات منعقد می گردد». اوصاف این قرارداد ها عبارتند از: 
– لازم بودن قرارداد ورزشی 

به نظر می رسد به دلایل زیر، قرارداد ورزشی عقدی لازم باشد:

*یکی از اهداف ورزشکاران از انعقاد قرارداد، ایجاد امنیت شغلی و بهره مندی از حقوق و مزایای ناشی از قرارداد است؛ اما اعتقاد به جایز بودن قرارداد ورزشی، امنیت شغلی آنها را با مشکل مواجه خواهد کرد.

*از آیین نامه ها و مقررات فدراسیون های ورزشی و همچنین مندرجات قرارداد های ارایه شده از سوی فدراسیون ها، لزوم قرارداد قابل استناد است. برای مثال: ماده 24 آیین نامه نقل و انتقالات سازمان لیگ فوتبال در مقام بیان محدودیت فسخ قرارداد مقرر می کند: «یک قرارداد به هیچ وجه قابل فسخ شدن به صورت یک طرفه در حین فصل نمی باشد». با این وجود ممکن است این ایراد مطرح شود که در آیین نامه ها موارد دیگری هستند که شایبه جایز بودن این قرارداد را به ذهن متبادر می کنند.

از جمله این موارد می توان به بند 4 ماده 40 آیین نامه نقل و انتقالات سازمان لیگ برتر فوتبال اشاره نمود که بیان می دارد: «چنانچه باشگاه به دلایلی منحل یا ورشکسته شود بازیکنان آن آزاد شناخته می شوند و بازیکنان آزاد شده در اولین زمان مجاز نقل و انتقالات می توانند طبق مقررات با باشگاه جدید عقد قرارداد نموده و مجوز بازی اخذ نمایند».

با این توضیح که در عقود جایز، عقد با موت یکی از طرفین قرارداد، منحل خواهد شد. در این ماده همانطور که ملاحظه می شود، قرارداد بازیکن با انحلال باشگاه؛ منحل خواهد شد؛ پس باید گفت قرارداد ورزشی نیز عقدی جایز است که با موت یا انحلال یکی از طرفین منحل می گردد. ولیکن به سادگی می توان به این ایراد پاسخ داد؛ زیرا انحلال قرارداد در موارد فوق الذکر به علت جایز بودن آن نیست؛ بلکه علت انحلال وجود شخصیت باشگاه است و چون قرارداد با قید مباشرت باشگاه منعقد می شود، انحلال باشگاه، انحلال قرارداد را به دنبال خواهد داشت.

برخی از قرارداد های ورزشی ارایه شده از سوی فدراسیون، صراحتاً به لزوم قرارداد ورزشی اشاره می کند. به عنوان مثال: ماده 1 قرارداد باشگاه ها و بازیکنان زیر 18 سال فدراسیون فوتبال بیان می کند: «این باشگاه بر مبنای مواد 10 و 219 قانون مدنی و قوانین و مقررات فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش و جوانان و آیین نامه های داخلی باشگاه و… منعقد و به وبگردی باشگاه ممهور گردید»

*جمعی نبودن قرارداد ورزشی 

در راستای این که قرارداد ورزشی عقدی جمعی محسوب شود، لازم است اتحادیه های ورزشکاران و باشگاه ها تشکیل شده و نمایندگان هر کدام از آنها با یکدیگر مذاکره کرده و سند توافق را تنظیم نمایند؛ اما متاسفانه ورزش حرفه ای ایران چنین فرآیندی را هنوز به طور کامل طی نکرده است و فقط در رشته فوتبال شاهد تشکیل چنین اتحادیه هایی ولو به طور ناقص هستیم. این مساله در نحوه تنظیم قراداد های ورزشی متداول در ایران، تاثیر بسزایی گذاشته است؛ بدین صورت که در تنظیم این قرارداد ها که علی الاصول باید توسط ورزشکاران و باشگاه ها تنظیم گردد، فدراسیون ها دخالت کرده و قرارداد ها را بدون توجه به نظرات و پیشنهادات ورزشکاران و باشگاه ها و در برخی موارد بدون در نظر گرفتن منافع ورزشکاران یا باشگاه ها تنظیم می کنند.

مسلماً چنین روندی در انعقاد قرارداد ورزشی در ورزش حرفه ای ایران با آنچه در مورد عقود جمعی گفته شد، تفاوت های اساسی دارد و تا فعال تر شدن اتحادیه باشگاه ها و ورزشکاران نمی توان قرارداد ورزشی ایران را در زمره عقود جمعی محسوب نمود. 

*الحاقی بودن قرارداد ورزشی 

به طور معمول، قرارداد باشگاه ها و ورزشکاران در ایران متن از پیش تعیین شده ای است که توسط فدراسیون های ورزشی تهیه و تنظیم می شود و در اختیار باشگاه ها قرار می گیرد. باشگاه ها نیز هنگام انعقاد قرارداد، آن را به ورزشکاران ارایه می دهند. به واقع قرارداد های ورزشی رایج در ایران در زمره عقود الحاقی (استاندارد) محسوب می شوند؛ زیرا در درجه اول همانند عقود الحاقی متنی از پیش تنظیم شده هستند که به طرف مقابل ارایه می شوند و متضمن موضوعاتی مثل حقوق و تکالیف، دستمزد، مدت و. می باشند. در درجه دوم طرفین قرارداد ورزشی نمی توانند شروط و مندرجات قرارداد را تغییر دهند. 

*تشریفاتی بودن قرارداد ورزشی 

با توجه به مقررات فدراسیون ها، قرارداد ورزشی عقدی تشریفاتی است؛ زیرا طبق ماده 2 آیین نامه نقل و انتقالات فوتبال مصوب 1391، «باشگاه و بازیکن موظفند براساس فرم تهیه شده از طرف فدراسیون، قراردادی .. تنظیم و مبادله نمایند» و به موجب تبصره 2 همین ماده، «قرارداد .. در چهار نسخه تنظیم می شود که پس از گواهی وبگردی و امضاء در دفتر اسناد رسمی و همچنین در دفتر هییت فوتبال شهرستان ظرف 72 ساعت جهت ثبت در هییت فوتبال استان برای مسابقات استانی و ارسال یک نسخه آن به فدراسیون فوتبال و در مورد بازیکنانی که در مسابقات کشوری حضور می یابند، ظرف 72 ساعت جهت ثبت در دفتر کمیته مسابقات فدراسیون ارایه شود ..».

تبصره مذکور در ادامه و در بیان ضمانت اجرای تخطی از ترتیبات و تشریفات بیان می کند: «در صورتی که قرارداد های موضوع این آیین نامه در هییت فوتبال شهرستان و استان مربوطه و فدراسیون فوتبال ثبت نشود و در مورد باشگاه های استانی یک نسخه آن به فدراسیون فوتبال ارسال نشود، فاقد اعتبار است و حضور بازیکن در مسابقات مرتبط غیرمجاز تلقی می گردد». بر همین اساس قرارداد ورزشی عقد تشریفاتی است.