کسری سنگین منابع یک طرح پرهزینه دولتی/ سلامی: دولت شجاعت داشته باشد و اول یارانه های پنهان را حذف کند

مریم فکری: با وجود هشدارهای کارشناسی از احتمال کسری شدید بودجه در صورت تداوم پرداخت یارانه های تشویقی، دیروز سخنگوی اقتصادی دولت در نشست خبری درباره ادامه طرح کالابرگ فجرانه اعلام کرد که با توجه به استقبال 60 میلیون نفری از اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی و تاثیر مثبتی که بر طبقات ضعیف و متوسط جامعه گذاشته، اهتمام دولت تامین منابع لازم برای ادامه طرح است.

سید احسان خاندوزی تصریح کرد: دولت و مجلس به صورت مشترک اهتمام به تامین منابع برای تداوم اجرای این طرح دارند و اخبار متعاقبا اعلام می شود.

وزیر کار نیز هفته گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت تاکید کرد که سیاست دولت این است که طرح کالابرگ تداوم پیدا کند. سید صولت مرتضوی متذکر شد: لازم است ارزیابی مقدماتی از عملکرد سه ماهه داشته باشیم و گردش کاری را تنظیم کنیم و حتما در مراجع تصمیم گیری بررسی شود. اما آنچه من اطلاع دارم، این است که سیاست دولت به طور اجمالی تداوم این طرح است.

پیش از آن نیز وزیر کار در حاشیه برنامه پاسخ گویی به سوالات مردمی در مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری خبر داد: بالغ بر 20 میلیون خانوار در دهک یک تا هفت درآمدی تحت پوشش طرح کالابرگ الکترونیکی قرار گرفتند و حدود 60 میلیون نفر از جامعه ایرانی مشمول کالابرگ شدند.

مرتضوی در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص برنامه دولت برای تداوم اجرای طرح کالابرگ الکترونیک نیز اینگونه پاسخ داد: در حال بررسی هستیم؛ سه ماه طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک اجرا و پرداخت شد. در حال ارزیابی نقاط قوت و ضعف هستیم و تصمیمات آتی را طی چند روز یا چند هفته آینده اعلام خواهیم کرد.

چه کسانی از فهرست یارانه 1403 حذف می شوند؟

هشدار نسبت به کسری بودجه

این اظهارات مقامات دولتی در حالی است که بررسی های کارشناسی نشان می دهد درصورت تداوم پرداخت یارانه های تشویقی، رقم یارانه ها به 402 هزار میلیارد تومان می رسد؛ در حالی که این ردیف در بودجه سال جاری حدود 87 هزار میلیارد تومان کسری خواهد داشت.

طرح کالابرگ الکترونیکی، پس از حذف ارز 4200 تومانی با تصویب مجلس در دستور کار دولت قرار گرفت. هدف از این طرح، رسیدن کالاهای اساسی به دست مردم با قیمت سال 1401 بود. این طرح تا امروز ادامه داشته است و علاوه بر آن، در این مدت دولت طرح های تشویقی مانند اعتبار اضافی برای خرید این کالاها در نظر گرفت.

بهمن سال گذشته نیز در قالب طرح فجرانه، اعتبار اضافی برای استفاده از کالابرگ در نظر گرفته شد که قرار بود این طرح تا اردیبهشت ماه سال جاری ادامه یابد، اما حال صحبت از آن است که شاید طرح یارانه فجرانه ادامه پیدا کند.

مطابق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در سال 1402 ردیف یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ الکترونیک با رقمی حدود 336.5 هزار میلیارد تومان نزدیک به 107 درصد عملکرد داشته است که عمدتا به دلیل اجرای طرح یارانه تشویقی کالابرگ الکترونیکی بوده است.

مرکز پژوهش های مجلس تاکید می کند که برای شش ماه اول سال 1402 این یارانه تنها به سه دهک اول درآمدی تعلق می گرفت، اما در شش ماه دوم دولت هفت دهک را مشمول استفاده از یارانه تشویقی کرده است. به علاوه اینکه نحوه اجرا ابتدا به صورت تخفیف کالایی برای مشمولین بود، اما در ماه پایانی سال سازوکار اجرایی تا حدی تغییر کرد و باعث شد جمعیت بیشتری از طرح استقبال کنند.

مرکز پژوهش ها اشاره دارد که نحوه اجرا و وسعت جمعیت گروه هدف و همچنین میزان استقبال مشمولین در سال 1403، همگی مولفه هایی است که ممکن است اعتبار مورد نیاز برای اجرای طرح یارانه تشویقی کالابرگ الکترونیک را تحت تاثیر قرار دهد. هرچند منابع درنظرگرفته شده برای پرداخت کالابرگ الکترونیک در بودجه سال جاری به وضوح مشخص نشده است، اما بر اساس جداول سنجه عملکرد سازمان ها در لایحه بودجه سال 1403، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید به 19 میلیون خانوار یارانه کالابرگ الکترونیک پرداخت کند.

در همین راستا به نظر می رسد گروه هدف برای اعطای یارانه تشویقی با توجه به منابع موجود، سخاوتمندانه انتخاب شده است که در صورت اجرا ممکن است به کسری منابع حاصل از هدفمندی دامن بزند. مرکز پژوهش های مجلس با نگاهی کلی به وضعیت هدفمندسازی یارانه ها در بودجه 1403، تاکید کرده است که با توجه به وضعیت نامناسب تحقق درآمدهای هدفمندی و پیش بینی از ادامه آن در سال 1403 به نظر می رسد تبصره هدفمندی یارانه ها در سال 1403، مانند برخی از سال های گذشته با کسری منابع نسبت به مصارف روبه رو شود.

مجموع منابع قانونی قابل تحقق هدفمندی در سال آینده حدود 530 هزار میلیارد تومان برآورد می شود. از سوی دیگر برخی ارقام مصارف مانند یارانه نان دارای کم برآوردی است. همچنین منابع مورد نیاز برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی در تبصره (8) به وضوح مشخص نشده است؛ بنابراین با فرض تخصیص کامل مصارف، ناترازی درآمد – هزینه هدفمندی یارانه ها در سال 1403 معادل حداقل 230 هزار میلیارد تومان پیش بینی می شود.

فشار یارانه های پنهان روی بودجه سنگین تر است

در همین خصوص، غلامرضا سلامی، اقتصاددان با اشاره به احتمال کسری شدید بودجه در صورت تداوم پرداخت یارانه های تشویقی در گفت وگو با خبرگزاری وبگردی گفت: به هرحال با این گونه سیاست ها، بر رقم کسری بودجه افزوده می شود. کل کسری بودجه دولت خیلی بیشتر از این حرف ها است.

وی افزود: در این بخش که خرج دولت موجه است، اما جاهایی وجود دارد که خرج ها اصلا توجیهی ندارد و باید دقت کنند که آن هزینه ها حذف می شود. این بخش حتی اگر کسری به وجود آورد که می آورد، اما قاعدتا به اقشاری پرداخت می شود که نیاز به یارانه ها دارند.

این اقتصاددان با اشاره به این که گزارش مرکز پژوهش های مجلس، یک حقیقت را درباره کسری بودجه می گوید، تصریح کرد: کسری بودجه دولت نباید بهانه ای باشد که این نوع پرداخت های یارانه ای قطع شود، زیرا از گروه های 10 گانه، 6 گروه تحت فشار هستند. اما اگر این یارانه به گروه های بالاتر و پردرآمد، یعنی 8، 9 و 10 پرداخت می شود، باید سیستم اصلاح شود.

سلامی در ادامه گفت: دولت در رابطه با کسری بودجه باید یارانه های دیگر حذف کند؛ مثل یارانه انرژی. این یارانه ها مشکل ساز است؛ یارانه ای که افراد ثروتمند از آن استفاده می کنند.

وی عنوان کرد: رقم یارانه های انرژی بالاست و اگر این بخش را بتوانند کنترل کنند، کسری بودجه نیز اصلاح می شود. در مقابل، دیگر نیاز نیست که به مردم فشار مالیاتی بیاورند.

این اقتصاددان تصریح کرد: ما اگر دلار را 60 هزار تومان در نظر بگیریم، بنزین را 2 سنت می فروشیم. بنزین در کشورهای اروپایی 6، 7 دلار است و در کشورهای عربی هم که تولیدکننده هستند، بالاتر از این رقم ها بنزین را می فروشند.

سلامی متذکر: بد عمل کردن دولت، یک مقداری بالا بردن قیمت ها را با مشکل مواجه می کند، ولی به طور کلی به جای این که بحث کنیم که رزق افراد کم درآمد را از محل یارانه ها به خاطر کسری بودجه کم کنیم، باید درایت و شجاعت به کار ببریم و بتوانیم یارانه های پنهان را از بین ببریم.

223225