نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر

نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر سندی حقوقی است که در آن، خواهان با استناد به دلایل و مدارک کافی، عدم صلاحیت پدر را برای نگهداری از فرزند به دادگاه اثبات کرده و خواستار واگذاری حضانت به خود می شود. این اقدام حقوقی، در مواقعی که سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در خطر باشد، با هدف حفظ مصلحت عالیه فرزند صورت می گیرد و تمامی جزئیات و مستندات آن باید به دقت در دادخواست قید گردد تا دادگاه بر اساس آن تصمیم گیری کند.

مسئله حضانت فرزند یکی از حساس ترین و پرچالش ترین مباحث در حقوق خانواده است که پس از جدایی والدین، اهمیت ویژه ای پیدا می کند. قانون گذار ایرانی، با در نظر گرفتن سن فرزندان، حضانت را بین پدر و مادر تقسیم کرده است، اما این تقسیم بندی مشروط بر صلاحیت و مراقبت صحیح از جانب هر یک از والدین است. زمانی که پدر به دلایلی مانند عدم مواظبت کافی، انحطاط اخلاقی، اعتیاد زیان آور یا سوءرفتار، صلاحیت لازم برای حضانت را از دست می دهد، قانون این امکان را فراهم آورده است تا ذی نفعان بتوانند از طریق مراجع قضایی، سلب حضانت از او را درخواست کنند. این مقاله به صورت جامع و تخصصی به بررسی تمامی ابعاد قانونی، شرایط، مراحل و نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر می پردازد تا راهنمایی کامل برای افراد درگیر با این مسئله باشد.

مفهوم حضانت در قانون ایران و تفاوت آن با ولایت

در نظام حقوقی ایران، مفاهیم حضانت و ولایت قهری در ارتباط با فرزندان، دارای تعاریف و قلمروهای متفاوتی هستند که درک صحیح آن ها برای هرگونه اقدام حقوقی ضروری است.

حضانت: حضانت به معنای نگهداری و مراقبت جسمی و روحی از طفل است. این حق و تکلیف، شامل تربیت، تأمین نیازهای اولیه زندگی مانند خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و همچنین نظارت بر سلامت روانی و عاطفی فرزند می شود. بر اساس ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است. پس از طلاق، حضانت تا هفت سالگی با مادر است و پس از آن تا سن بلوغ (۹ سال تمام قمری برای دختر و ۱۵ سال تمام قمری برای پسر)، اصولاً حضانت به پدر واگذار می شود، مگر اینکه دادگاه تشخیص دهد واگذاری حضانت به پدر به مصلحت کودک نیست.

ولایت قهری: ولایت قهری که در ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی به آن اشاره شده است، حق قانونی و تکلیفی است که به موجب آن، پدر و جد پدری بر صغیر و مجنون و سفیه، ولایت دارند. ولایت قهری شامل امور مالی و اداره اموال فرزند می شود و جنبه حمایتی و نظارتی بر تمام امور حقوقی و مالی او را دارد. ولایت قهری با حضانت تفاوت اساسی دارد؛ ولایت امری دائم تر است که با بلوغ رشید فرزند نیز ممکن است تا مدتی ادامه یابد، در حالی که حضانت عمدتاً تا سن بلوغ فرزند ادامه دارد. سلب ولایت قهری شرایط بسیار دشوارتری نسبت به سلب حضانت دارد و مستلزم اثبات سوءمدیریت یا خیانت در اموال طفل است.

در نهایت، سلب حضانت از پدر به معنای لغو ولایت قهری او نیست و پدر همچنان می تواند در امور مالی فرزند ولایت داشته باشد، مگر آنکه ولایت او نیز به طور جداگانه و با دلایل کافی سلب شود. موضوع اصلی در سلب حضانت، عدم صلاحیت پدر در نگهداری و تربیت مستقیم فرزند است، نه مدیریت امور مالی او.

شرایط قانونی سلب حضانت از پدر: بررسی جامع ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی

سلب حضانت از پدر، برخلاف تصور برخی، امری سهل و ساده نیست و قانون گذار تنها در شرایط بسیار خاص و با هدف حفظ «مصلحت عالیه فرزند» این امکان را پیش بینی کرده است. ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، اساس و مبنای قانونی درخواست سلب حضانت از پدر یا مادر را تشکیل می دهد. این ماده صراحتاً بیان می دارد:

«هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل و یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.»

این ماده، دو عنوان کلی عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی را به عنوان دلایل اصلی سلب حضانت معرفی می کند و در ادامه، مصادیق بارز و شایع این دو عنوان را نیز برشمرده است. نکته اساسی در تمام این موارد، به خطر افتادن سلامت جسمی یا روحی و تربیتی فرزند است.

مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی پدر

قانون گذار برای تبیین بیشتر ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، مصادیق روشنی از عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین را بیان کرده است. این مصادیق عبارتند از:

• اعتیاد زیان آور (به الکل، مواد مخدر، قمار): اعتیاد به مواد مخدر، الکل یا قمار، به دلیل آثار مخرب جسمی، روحی، مالی و اجتماعی آن بر فرد معتاد، می تواند سلامت جسمی و روانی و تربیت اخلاقی فرزند را به شدت تحت الشعاع قرار دهد. برای اثبات این مورد، ارائه گواهی های پزشکی قانونی، سوابق بستری در مراکز ترک اعتیاد، شهادت شهود مطلع و نتایج تحقیقات محلی، ضروری است. اعتیاد باید به حدی باشد که توانایی پدر در مراقبت و تربیت فرزند را به خطر اندازد.
• اشتهار به فساد اخلاق و فحشا: منظور از اشتهار به فساد اخلاق و فحشا، داشتن سوابق سوءاخلاقی علنی و فراگیر است که در جامعه شناخته شده باشد و موجب خدشه دار شدن تربیت و سلامت اخلاقی فرزند شود. برای اثبات این مورد، شهادت شهود، گزارش های نیروی انتظامی (در صورت وجود) و تحقیقات محلی می تواند مؤثر باشد.
• ابتلا به بیماری های روانی (با تشخیص پزشکی قانونی): بیماری های روانی که موجب اختلال جدی در عملکرد فرد شده و توانایی او در مراقبت از فرزند را سلب کند، از دیگر دلایل سلب حضانت است. تشخیص این بیماری ها حتماً باید توسط متخصصین پزشکی قانونی صورت گیرد و صرف ادعای بیماری روانی کافی نیست. نظر کارشناسی پزشکی قانونی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است.
• سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی (فساد، فحشا، تکدی گری، قاچاق): هرگونه بهره برداری غیرقانونی یا غیراخلاقی از فرزند، اعم از سوءاستفاده جنسی، عاطفی، مالی یا اجبار او به فعالیت هایی نظیر تکدی گری، فروش مواد مخدر یا سایر مشاغل ضداخلاقی، از مصادیق بارز و غیرقابل انکار سلب حضانت است. اثبات این موارد معمولاً نیازمند گزارش های نهادهای حمایتی، پلیس، اورژانس اجتماعی یا شهادت فرزند و شهود معتبر است.
• تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف: اعمال خشونت فیزیکی مداوم و شدید علیه فرزند که از حد تأدیب متعارف فراتر رفته و موجب آسیب جسمانی یا روانی جدی شود، دلیل دیگری برای سلب حضانت است. گواهی پزشکی قانونی، گزارش نیروی انتظامی و سوابق پرونده های کیفری مرتبط، مهم ترین مدارک اثبات کننده در این زمینه هستند.

در هر یک از این موارد، تنها ادعا کافی نیست و خواهان باید با ارائه مستندات محکم و معتبر، به خطر افتادن مصلحت فرزند را برای دادگاه اثبات کند. دادگاه نیز با بررسی دقیق شواهد، تحقیقات لازم و در صورت لزوم، ارجاع به کارشناسی و مددکار اجتماعی، تصمیم مقتضی را اتخاذ خواهد کرد.

اشخاص ذی حق برای درخواست سلب حضانت از پدر

درخواست سلب حضانت از پدر، یک اقدام حقوقی است که تمامی افراد نمی توانند آن را مطرح کنند. قانون گذار به منظور حمایت از حقوق فرزند و تضمین مصلحت او، دایره مشخصی از افراد را برای طرح این دعوا معرفی کرده است. این اشخاص شامل موارد زیر می شوند:

• مادر فرزند: مادر، نزدیک ترین و معمولاً اصلی ترین فرد ذی حق برای درخواست سلب حضانت از پدر است، به ویژه اگر پس از طلاق، حضانت فرزند به پدر واگذار شده باشد و مادر نگران سلامت و تربیت فرزندش باشد.
• اقربای طفل: خویشاوندان نسبی طفل، مانند پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، عمه، دایی، خاله و حتی سایر نزدیکان درجه اول، در صورتی که مصلحت فرزند را در خطر ببینند، می توانند برای سلب حضانت از پدر اقدام کنند. البته معمولاً اقربای نزدیک تر در اولویت قرار دارند.
• قیم قانونی طفل: در شرایطی که طفل قیم داشته باشد (مثلاً پدر فوت کرده و حضانت به فرد دیگری واگذار شده و سپس پدر صلاحیت را از دست داده باشد)، قیم قانونی نیز حق درخواست سلب حضانت را دارد.
• رئیس حوزه قضایی: رئیس حوزه قضایی، به عنوان مدعی العموم و حافظ حقوق عمومی، در صورتی که از طریق گزارش ها یا تحقیقات، به خطر افتادن مصلحت طفل و عدم صلاحیت پدر برای حضانت مطلع شود، می تواند راساً یا از طریق نماینده خود، دادخواست سلب حضانت را تقدیم کند. این مورد معمولاً در شرایطی رخ می دهد که هیچ یک از نزدیکان قادر به اقدام نباشند یا شرایط بسیار وخیم باشد.

نکته مهم این است که هر یک از این افراد، هنگام ارائه دادخواست، باید رابطه خود را با طفل و دلیل ذی نفع بودن خود را به طور واضح مشخص کرده و مدارک لازم را ارائه دهند. اولویت اصلی در رسیدگی به این دعاوی، مصلحت و سلامت فرزند است، نه حقوق شخصی خواهان.

مراحل گام به گام تنظیم و ارائه دادخواست سلب حضانت از پدر

درخواست سلب حضانت از پدر، نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است که دقت در هر یک از آن ها می تواند به نتیجه مطلوب منجر شود. این فرآیند شامل جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست، ثبت آن و پیگیری در دادگاه است.

گام اول: جمع آوری دلایل و مدارک اثباتی

مهم ترین بخش از فرآیند سلب حضانت، اثبات عدم صلاحیت پدر است. بدون مدارک مستند، امکان موفقیت در این دعوا بسیار پایین خواهد بود. مدارک مورد نیاز می تواند شامل موارد زیر باشد:

• گواهی پزشکی قانونی: در موارد اعتیاد، بیماری های روانی، ضرب و جرح و سوءاستفاده جسمی. این گواهی باید صریح و مشخص باشد.
• گزارش های نیروی انتظامی یا مراجع قضایی: در صورت وجود سوابق کیفری برای پدر، گزارش های مربوط به پرونده های خشونت خانگی، اعتیاد، سوءرفتار و غیره.
• استشهادیه محلی: شهادت کتبی و امضاء شده توسط چند نفر از همسایگان یا افراد مطلع که از وضعیت پدر و خطراتی که فرزند را تهدید می کند، آگاهی دارند. جزئیات ذکر شده در استشهادیه باید دقیق و مستند باشد.
• احکام قضایی مرتبط: در صورت وجود احکام قبلی در مورد نفقه، ملاقات، طلاق یا هر حکم دیگری که به نحوی به وضعیت پدر یا فرزند مربوط می شود.
• پیام ها، شواهد الکترونیک، عکس و فیلم: هرگونه مدرک دال بر سوءرفتار، اعتیاد یا عدم مواظبت (البته با رعایت حریم خصوصی و قوانین مربوط به جمع آوری ادله).
• شناسنامه فرزند: برای اثبات رابطه ابوت و فرزندی و مشخصات کامل فرزند.

هر چقدر مدارک و شواهد قوی تر و مستندتر باشد، امکان اقناع دادگاه بیشتر خواهد بود.

گام دوم: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از جمع آوری مدارک، خواهان باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. تمامی دادخواست های حقوقی از جمله دادخواست سلب حضانت، باید از طریق این دفاتر ثبت و به مراجع قضایی ارسال شوند. در این دفاتر، فرم دادخواست الکترونیکی تکمیل می شود. بخش های اصلی این فرم عبارتند از:

• مشخصات خواهان: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، نام پدر، آدرس کامل)
• مشخصات خوانده: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، نام پدر، آدرس کامل پدر)
• خواسته: به طور واضح و دقیق باید خواسته را بنویسید؛ مثلاً: صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند/فرزندان مشترک (نام فرزندان) از خوانده و واگذاری حضانت به خواهان به دلیل عدم صلاحیت و انحطاط اخلاقی خوانده.
• دلایل و منضمات: لیستی از تمامی مدارکی که در گام اول جمع آوری کرده اید.
• شرح دادخواست: این قسمت بسیار مهم است. باید به صورت تشریحی و مستند، وقایع را توضیح دهید. بیان کنید که چرا پدر فاقد صلاحیت است، چه رفتارهایی داشته، چه خطراتی فرزند را تهدید می کند و چگونه این خطرات با ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی تطابق دارد. سعی کنید با زبانی شیوا و حقوقی، اما قابل فهم، شرح دهید.

گام سوم: ثبت دادخواست و ارجاع به دادگاه خانواده

پس از تکمیل فرم دادخواست و اسکن مدارک ضمیمه، باید هزینه های دادرسی را پرداخت کنید. این هزینه شامل هزینه برگ دادخواست و سایر تعرفه های قانونی است. سپس، دادخواست شما در سامانه ثنا ثبت شده و به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. پیامک حاوی شماره پرونده و شعبه رسیدگی کننده برای خواهان ارسال خواهد شد.

گام چهارم: فرآیند رسیدگی در دادگاه

پس از ارجاع پرونده به شعبه، وقت رسیدگی تعیین و به طرفین (خواهان و خوانده) ابلاغ می شود. در جلسه دادگاه، قاضی مدارک و شواهد ارائه شده را بررسی می کند و اظهارات طرفین را می شنود. ممکن است دادگاه برای روشن شدن ابعاد موضوع، تصمیمات زیر را اتخاذ کند:

• ارجاع به کارشناسی: مثلاً ارجاع به مددکار اجتماعی برای بررسی شرایط زندگی فرزند، یا ارجاع به روانپزشک برای تشخیص بیماری روانی پدر.
• تحقیقات محلی: دستور به کلانتری یا ضابطین قضایی برای تحقیق از همسایگان و مطلعین.
• اهمیت شهادت شهود: شهودی که در استشهادیه به آن ها اشاره شده است، ممکن است برای ادای شهادت به دادگاه احضار شوند.

قاضی با توجه به تمامی این شواهد و مدارک، و با تأکید بر مصلحت عالیه طفل، رأی خود را صادر می کند.

گام پنجم: اجرای رأی (پس از قطعیت)

در صورتی که رأی دادگاه مبنی بر سلب حضانت از پدر صادر شود، این رأی ابتدا قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان و سپس در موارد خاص، قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است. پس از طی مراحل اعتراض و قطعیت رأی، می توان از طریق اجرای احکام دادگاه خانواده، برای اجرای حکم سلب حضانت و تحویل فرزند به فرد ذی حق اقدام کرد.

نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر (جامع و قابل تطبیق)

تنظیم صحیح دادخواست، یکی از مهم ترین گام ها در فرآیند سلب حضانت است. این نمونه دادخواست، یک الگوی کلی و جامع است که می تواند با تغییر جزئیات، برای موارد مختلف مورد استفاده قرار گیرد. تمامی بخش های آن باید با اطلاعات دقیق و مستند شما پر شود.

نمونه متن دادخواست برای سلب حضانت از پدر:

  ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان محل اقامت فرزند]

  با سلام و احترام؛

  خواهان: [نام و نام خانوادگی کامل، نام پدر، کد ملی، شماره تماس، آدرس دقیق و کامل محل سکونت خواهان]
  خوانده: [نام و نام خانوادگی کامل، نام پدر، کد ملی، شماره تماس، آدرس دقیق و کامل محل سکونت پدر (خوانده)]
  خواسته: صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند/فرزندان مشترک با مشخصات ذیل از خوانده و واگذاری حضانت به خواهان به دلیل عدم صلاحیت و انحطاط اخلاقی خوانده، به انضمام مطالبه کلیه خسارات دادرسی.

  مشخصات فرزند/فرزندان مشترک:
  ۱. نام: [...] نام خانوادگی: [...] تاریخ تولد: [...] شماره شناسنامه: [...]
  ۲. نام: [...] نام خانوادگی: [...] تاریخ تولد: [...] شماره شناسنامه: [...]
  (در صورت وجود بیش از یک فرزند، اطلاعات هر فرزند را جداگانه درج نمایید.)

  دلایل و منضمات:
  ۱. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
  ۲. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده (در صورت دسترسی)
  ۳. تصویر مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان مشترک
  ۴. تصویر مصدق سند ازدواج/طلاق نامه (در صورت وجود)
  ۵. گواهی پزشکی قانونی شماره [...] مورخ [...] (در صورت لزوم)
  ۶. استشهادیه محلی با ذکر مشخصات و امضاء شهود
  ۷. گزارش نیروی انتظامی/اورژانس اجتماعی شماره [...] مورخ [...] (در صورت وجود)
  ۸. کپی از سوابق کیفری خوانده (در صورت وجود و دسترسی)
  ۹. [ذکر سایر مدارک اثباتی مربوط به عدم صلاحیت پدر، مانند عکس، فیلم، پیامک، نظریه کارشناس و غیره]

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب خواهان به موجب سند ازدواج شماره [...] مورخ [...] صادره از دفترخانه شماره [...] شهرستان [...] با خوانده، آقای/خانم [...] عقد ازدواج دائم/موقت منعقد نمودم که ثمره این وصلت، تعداد [...] فرزند/فرزندان با نام های فوق الذکر می باشند.
  متأسفانه پس از گذشت مدتی از زندگی مشترک/پس از طلاق و واگذاری حضانت به خوانده، به دلایل و مصادیق ذیل، خوانده به دلیل [...] (به طور دقیق و با جزئیات کامل، مصادیق عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر را شرح دهید. به عنوان مثال: اعتیاد زیان آور به مواد مخدر/الکل/قمار که منجر به عدم رسیدگی به بهداشت و تغذیه فرزند، غیبت مکرر از منزل و تنها گذاشتن فرزند، و ایجاد محیط ناامن و نامناسب برای تربیت فرزند گردیده است. این وضعیت موجب به خطر افتادن صحت جسمانی و تربیت اخلاقی فرزند مشترک گردیده است که طبق گواهی پزشکی قانونی و شهادت شهود محلی و گزارش نیروی انتظامی...)، فاقد صلاحیت لازم برای حضانت و نگهداری از فرزند/فرزندان مشترک می باشد.
  مدارک و دلایل پیوست این دادخواست، از جمله [...] (به طور خلاصه مهمترین مدارک اثباتی را ذکر کنید، مثلاً: گواهی پزشکی قانونی مبنی بر اعتیاد خوانده و استشهادیه محلی از همسایگان که بر سوء رفتار ایشان در قبال فرزند دلالت دارد)، به وضوح حاکی از این وضعیت نگران کننده برای مصلحت عالیه فرزند/فرزندان می باشد و ادامه حضانت توسط ایشان، سلامت جسمی و روانی و آینده فرزندان را به طور جدی تهدید می کند.

  با عنایت به مراتب معروضه و مستنداً به ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی و در راستای حفظ مصلحت و سلامت جسمی و روانی فرزند/فرزندان، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند/فرزندان مشترک از خوانده و واگذاری حضانت به اینجانب (خواهان) به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه دادرسی مورد استدعا می باشد.

  با تشکر و احترام
  نام و نام خانوادگی خواهان
  امضاء
  

راهنمای تطبیق نمونه با موارد خاص:

در قسمت شرح دادخواست باید جزئیات مربوط به علت سلب حضانت به وضوح و با ارجاع به مدارک اثباتی ذکر شود. برای مثال:

• برای اعتیاد: نوع اعتیاد، مدت آن، تأثیرات آن بر فرزند (مثلاً عدم رسیدگی به درس، بهداشت، تغذیه، یا در معرض قرار گرفتن در محیط های نامناسب)، نتایج آزمایشات یا گواهی های پزشکی قانونی.
• برای سوء رفتار/ضرب و جرح: ذکر تاریخ ها و وقایع مهم، ارائه گزارش پلیس یا گواهی پزشکی قانونی در مورد جراحات، شهادت شهود عینی.
• برای بیماری روانی: تأکید بر تشخیص پزشکی قانونی و اینکه بیماری چگونه توانایی مراقبت از فرزند را سلب کرده است.

نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر به دلیل اعتیاد (مورد تخصصی)

اعتیاد یکی از شایع ترین و جدی ترین دلایل درخواست سلب حضانت است. تأثیرات مخرب اعتیاد نه تنها بر فرد معتاد، بلکه بر تمام اعضای خانواده، به ویژه فرزندان، ویرانگر است. این نمونه دادخواست به طور خاص بر دلیل اعتیاد پدر تمرکز دارد و نحوه نگارش آن را مشخص می کند.

نمونه متن دادخواست سلب حضانت به دلیل اعتیاد:

  ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان محل اقامت فرزند]

  با سلام و احترام؛

  خواهان: [نام و نام خانوادگی کامل، نام پدر، کد ملی، شماره تماس، آدرس دقیق و کامل محل سکونت خواهان]
  خوانده: [نام و نام خانوادگی کامل، نام پدر، کد ملی، شماره تماس، آدرس دقیق و کامل محل سکونت پدر (خوانده)]
  خواسته: صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند/فرزندان مشترک با مشخصات ذیل از خوانده به دلیل اعتیاد زیان آور ایشان و واگذاری حضانت به خواهان، به انضمام مطالبه کلیه خسارات دادرسی.

  مشخصات فرزند/فرزندان مشترک:
  ۱. نام: [...] نام خانوادگی: [...] تاریخ تولد: [...] شماره شناسنامه: [...]
  ۲. نام: [...] نام خانوادگی: [...] تاریخ تولد: [...] شماره شناسنامه: [...]

  دلایل و منضمات:
  ۱. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
  ۲. تصویر مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان مشترک
  ۳. تصویر مصدق سند ازدواج/طلاق نامه
  ۴. گواهی پزشکی قانونی شماره [...] مورخ [...] مبنی بر اعتیاد خوانده/سوابق بستری در مراکز ترک اعتیاد (در صورت وجود)
  ۵. استشهادیه محلی از همسایگان یا مطلعین مبنی بر اعتیاد و آثار آن بر زندگی فرزند
  ۶. [سایر مدارک مرتبط، مانند گزارش پلیس، پیام ها، تصاویر و...]

  شرح دادخواست:
  احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب خواهان به موجب سند ازدواج شماره [...] مورخ [...] با خوانده، آقای/خانم [...] ازدواج نمودم که حاصل آن [...] فرزند/فرزندان با نام های فوق الذکر می باشند. متأسفانه خوانده مدتی است که به اعتیاد زیان آور به [نوع ماده مخدر/الکل/قمار و...] دچار شده اند که این امر زندگی مشترک/زندگی فرزندان را پس از طلاق به شدت تحت تأثیر قرار داده و موجب به خطر افتادن صحت جسمانی و تربیت اخلاقی فرزند/فرزندان مشترک گردیده است.

  همانگونه که مدارک پیوست، از جمله گواهی پزشکی قانونی شماره [...] و استشهادیه محلی که گواهی شهود مطلع را دربر دارد، گواهی می دهند، اعتیاد خوانده منجر به عدم مواظبت صحیح از فرزند/فرزندان شده است. به عنوان مثال، خوانده به دلیل اعتیاد قادر به تأمین نیازهای اولیه فرزندان نظیر خوراک و پوشاک نبوده/محیط منزل را به مکانی ناامن برای فرزندان تبدیل کرده است/از حضور در منزل خودداری کرده و فرزندان را تنها می گذارد/فرزندان را در معرض مشاهده مصرف مواد/الکل قرار می دهد. [ذکر جزئیات بیشتری از تأثیر اعتیاد بر فرزند، مثلاً عدم رسیدگی به بهداشت، غیبت از مدرسه، قرار گرفتن در محیط نامناسب و...]

  با توجه به اینکه اعتیاد زیان آور از مصادیق صریح ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی برای سلب حضانت محسوب می شود و با عنایت به مصلحت عالیه فرزند/فرزندان و لزوم حفظ سلامت و آینده ایشان، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند/فرزندان مشترک از خوانده به دلیل اعتیاد و واگذاری حضانت به اینجانب (خواهان) را دارم. همچنین مطالبه کلیه خسارات قانونی و هزینه های دادرسی مورد استدعا می باشد.

  با تشکر و احترام
  نام و نام خانوادگی خواهان
  امضاء
  

نکات ویژه برای اثبات اعتیاد و مدارک لازم:

برای اثبات اعتیاد پدر، علاوه بر گواهی پزشکی قانونی که نتایج آزمایشات اعتیاد را تأیید می کند، می توان از سوابق بستری پدر در کمپ های ترک اعتیاد، شهادت شهود (همسایگان، اقوام یا دوستان مطلع) که رفتارهای ناشی از اعتیاد پدر و تأثیر آن بر فرزند را مشاهده کرده اند، و حتی در صورت امکان، از مدارک و شواهد الکترونیک (مانند تصاویر یا ویدئوهایی که مستند به اعتیاد باشند) استفاده کرد. ارائه گزارش های پلیس یا پرونده های قضایی مرتبط با مواد مخدر نیز بسیار کمک کننده خواهد بود.

مدارک مورد نیاز برای ضمیمه دادخواست سلب حضانت

تکمیل و ارائه صحیح و کامل مدارک، یکی از مراحل حیاتی در فرآیند سلب حضانت است. این مدارک، دلایل و مستندات شما را به دادگاه اثبات می کنند. لیست زیر شامل مهم ترین مدارکی است که باید ضمیمه دادخواست سلب حضانت شود:

• تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده: برای احراز هویت طرفین دعوا.
• تصویر مصدق عقدنامه و/یا طلاق نامه (در صورت وجود): برای اثبات رابطه زوجیت سابق و فرزندان مشترک.
• تصویر مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان: برای تأیید هویت و سن فرزندان تحت حضانت.
• گواهی های پزشکی قانونی: در مواردی که دلیل سلب حضانت مربوط به وضعیت جسمانی یا روانی پدر (مانند اعتیاد، بیماری روانی، ضرب و جرح) یا آسیب های وارده به فرزند باشد. این گواهی ها باید معتبر و با تاریخ جدید باشند.
• گزارش های نیروی انتظامی یا مراجع قضایی مرتبط: شامل گزارش های مربوط به نزاع، خشونت خانگی، اعتیاد یا هرگونه پرونده کیفری که عدم صلاحیت پدر را نشان دهد.
• استشهادیه محلی با ذکر جزئیات و شهود: شهادت کتبی و امضاء شده توسط افراد مطلع و معتمد که وضعیت نامناسب پدر و تأثیرات منفی آن بر فرزند را تأیید می کنند. مشخصات کامل شهود (نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس) باید قید شود.
• مدارک دال بر سوءاستفاده از فرزند (در صورت وجود): مانند عکس، فیلم، پیامک، فایل صوتی، یا گزارش های مددکاری اجتماعی و اورژانس اجتماعی.
• وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر فرآیند از طریق وکیل حقوقی پیگیری می شود، ارائه وکالت نامه رسمی ضروری است.

توصیه می شود قبل از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تمامی مدارک را کپی گرفته و آن ها را به صورت مصدق (برابر اصل) در بیاورید، یا در همان دفاتر خدمات قضایی مراحل تصدیق را انجام دهید. ارائه مدارک ناقص یا غیرمعتبر، ممکن است روند رسیدگی را طولانی تر کرده یا منجر به رد دادخواست شود.

نقش مصلحت طفل و تشخیص آن توسط دادگاه

در تمامی دعاوی حقوقی که به نوعی با سرنوشت کودکان ارتباط دارند، از جمله سلب حضانت، اصل «مصلحت عالیه طفل» از اهمیتی بنیادین برخوردار است. این اصل به این معناست که تصمیم گیری نهایی دادگاه، بیش از هر چیز، باید با هدف تأمین بهترین شرایط برای رشد، سلامت جسمی و روانی، و آینده فرزند اتخاذ شود. قانون گذار و قضات، همواره این مصلحت را بر حقوق والدین یا سایر افراد ذی نفع ارجحیت می دهند.

نحوه بررسی مصلحت طفل توسط دادگاه:

تشخیص مصلحت طفل یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که دادگاه برای رسیدن به آن، از ابزارهای مختلفی استفاده می کند:

1. تحقیقات محلی: دادگاه ممکن است دستور دهد تا تحقیقات محلی توسط ضابطین قضایی یا مددکاران اجتماعی انجام شود. این تحقیقات شامل بررسی محیط زندگی فعلی فرزند، شرایط محل سکونت، وضعیت بهداشتی، آموزشی و اخلاقی خانواده ای که فرزند در آن زندگی می کند، و همچنین نظر همسایگان، معلمان و سایر افراد مطلع است.
2. نظر مددکار اجتماعی: در بسیاری از موارد، دادگاه از مددکاران اجتماعی می خواهد تا وضعیت روحی، جسمی و اجتماعی فرزند و همچنین توانایی های والدین برای حضانت را بررسی کرده و گزارشی جامع از مشاهدات و یافته های خود ارائه دهند. این گزارش می تواند تأثیر بسزایی در تصمیم قاضی داشته باشد.
3. نظر کارشناس (روانشناس یا روانپزشک): در مواردی که شک و شبهه ای درباره سلامت روانی یکی از والدین یا خود فرزند وجود دارد، یا تشخیص تأثیرات منفی رفتار پدر بر روان فرزند اهمیت یابد، دادگاه می تواند پرونده را به کارشناس روانشناسی یا روانپزشکی ارجاع دهد.
4. استماع اظهارات فرزند (در صورت اقتضاء): در صورتی که فرزند به سن تشخیص و تمییز رسیده باشد (معمولاً بالای ۷ سال)، دادگاه می تواند به طور مستقیم یا از طریق کارشناس، نظر او را درباره زندگی با هر یک از والدین جویا شود. البته، نظر فرزند برای دادگاه الزام آور نیست، اما به عنوان یکی از عوامل مؤثر در تشخیص مصلحت او مورد توجه قرار می گیرد.

قاضی پس از بررسی تمامی این جوانب و جمع بندی اطلاعات به دست آمده، با در نظر گرفتن آینده و سعادت فرزند، رأی مقتضی را صادر می کند. هدف نهایی، تضمین این است که فرزند در محیطی سالم، امن و با مراقبت های لازم رشد یابد و از هرگونه آسیب جسمی و روانی در امان باشد.

نتیجه گیری: گامی مهم در حفظ آینده فرزند

سلب حضانت از پدر، تصمیمی دشوار اما گاهی ضروری است که تنها با هدف حفظ مصلحت و سلامت جسمانی و تربیت اخلاقی فرزند اتخاذ می شود. این فرآیند حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارد و نیازمند آگاهی کامل از قوانین، جمع آوری دقیق مدارک و رعایت مراحل قانونی است. از مفهوم حضانت و تفاوت آن با ولایت قهری گرفته تا بررسی جامع مصادیق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی که شامل اعتیاد، سوءرفتار، بیماری های روانی و سوءاستفاده از طفل می شود، همه و همه ارکان اصلی این دعوا را تشکیل می دهند. اشخاص ذی حق برای طرح این دعوا نیز مشخص بوده و مراحل گام به گام آن از جمع آوری مدارک تا اجرای رأی دادگاه باید با دقت پیگیری شود. در این میان، ارائه یک نمونه دادخواست سلب حضانت از پدر به صورت جامع و قابل تطبیق، می تواند راهنمای عملی مؤثری برای خواهان ها باشد. نهایتاً، نقش محوری «مصلحت عالیه طفل» در تمامی تصمیمات دادگاه، تضمین کننده این نکته است که فرجام این اقدامات حقوقی، همواره در راستای آینده ای بهتر و امن تر برای فرزندان خواهد بود. از این رو، توصیه می شود متقاضیان قبل از هر اقدامی، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوند تا با آگاهی کامل و رویکردی صحیح، گامی محکم در جهت حفظ آینده فرزندان خود بردارند.