خلاصه کتاب کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران ( نویسنده الهه روحی دل )

کتاب «کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران» اثر الهه روحی دل، یک پژوهش عمیق و کاربردی است که به بررسی چگونگی پیاده سازی و بهره برداری از اصول مدیریت دانش در راستای حفظ، سازماندهی و اشاعه میراث گران بهای نسخ خطی در کتابخانه های ایران می پردازد. این اثر، مدلی جامع و بومی ارائه می دهد که می تواند راهگشای بسیاری از چالش های موجود در این حوزه باشد و مسیر را برای بهره برداری مؤثرتر از این گنجینه های مکتوب هموار سازد.

نسخ خطی، به منزله میراث مکتوب و گنجینه های ارزشمند تمدن بشری، از جایگاه ویژه ای در حفظ و انتقال دانش برخوردارند. این اسناد، حامل دانش و اطلاعاتی هستند که قرن ها پیش توسط دانشمندان، فلاسفه، ادبا و هنرمندان به رشته تحریر درآمده و نمادی از پیشرفت های علمی، فرهنگی و هنری هر جامعه به شمار می آیند. در کشور غنی از تاریخ و فرهنگ ایران، کتابخانه ها مجموعه های عظیمی از این نسخ را در خود جای داده اند که هر یک فصلی از تاریخ دانش و اندیشه این سرزمین را روایت می کنند. با این حال، حفظ و دسترسی به این گنجینه ها همواره با چالش های متعددی همراه بوده است؛ از آسیب پذیری فیزیکی در برابر عوامل محیطی و گذر زمان تا محدودیت های دسترسی پژوهشگران به دلیل حساسیت و یکتا بودن آن ها. اینجاست که مفهوم مدیریت دانش به عنوان یک راهبرد نوین، اهمیت حیاتی خود را آشکار می سازد. مدیریت دانش، با ارائه سازوکارهایی برای شناسایی، گردآوری، سازماندهی، ذخیره سازی، اشاعه و به کارگیری دانش، می تواند رویکردی مؤثر برای مواجهه با این چالش ها و تضمین بقا و بهره وری از نسخ خطی باشد. کتاب کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران نوشته الهه روحی دل، دقیقاً بر همین نیاز مبرم متمرکز شده و با رویکردی پژوهشی و تحلیلی، راهکارهایی عملی برای پیاده سازی این سیستم در کتابخانه های کشور ارائه می دهد. این مقاله با هدف ارائه یک خلاصه جامع و تحلیلی از این اثر ارزشمند، به بررسی ابعاد مختلف پژوهش نویسنده، از مفاهیم بنیادی تا مدل عملیاتی پیشنهادی، می پردازد تا درکی عمیق از محتوای کتاب و اهمیت آن در دسترس خوانندگان قرار گیرد.

ضرورت و جایگاه مدیریت دانش در کتابخانه های نسخ خطی ایران

نسخ خطی، به دلیل قدمت، نفاست و یکتایی، همواره در معرض خطراتی نظیر فرسودگی، بلایای طبیعی، و حتی سرقت قرار داشته اند. از سوی دیگر، دسترسی به این منابع به دلیل محدودیت های فیزیکی و سیاست های حفاظتی سخت گیرانه، اغلب دشوار بوده است. با توسعه چشمگیر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، فرصت های بی سابقه ای برای کتابخانه ها و مراکز اسناد فراهم آمده تا این چالش ها را به فرصت تبدیل کنند. این فناوری ها امکان دیجیتال سازی نسخ خطی، ایجاد پایگاه های داده جامع، و دسترسی گسترده تر به این منابع را فراهم می آورند.

مدیریت دانش (Knowledge Management) در تعریف بنیادین خود، فرایندی نظام مند برای شناسایی، جذب، سازماندهی، ذخیره سازی، و اشاعه دانش درون یک سازمان است. هدف اصلی آن، کاهش هزینه ها، افزایش کارایی و بهره وری، و تضمین دسترسی به اطلاعات حیاتی در زمان مناسب است. در بستر کتابخانه های نسخ خطی، مدیریت دانش می تواند به بهبود فرایندهای سنتی نگهداری و اشاعه کمک شایانی کند. پیاده سازی مدیریت دانش به این معناست که دانش موجود در مورد نسخ خطی، نه تنها در قالب فیزیکی بلکه در قالب های دیجیتال و با ساختاری مدیریت شده، در دسترس متخصصان، پژوهشگران و عموم علاقه مندان قرار گیرد.

کتابخانه ها و به ویژه بخش های نسخ خطی، به دلیل ماهیت کارشان که حول محور جمع آوری، سازماندهی و ارائه اطلاعات است، ذاتاً مراکز دانش محور محسوب می شوند. در عصر حاضر، نقش کتابداران فراتر از صرفاً نگهداری اسناد رفته و به متخصصان دانش تبدیل شده اند که وظیفه تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح و قابل استفاده را بر عهده دارند. این تحول، جایگاه مدیریت دانش را در کتابخانه ها، به ویژه در بخش های حساس و تخصصی مانند نسخ خطی، بیش از پیش برجسته می سازد. اهمیت پیاده سازی مدیریت دانش در این بخش ها نه تنها به دلیل حفاظت بهتر از میراث مکتوب است، بلکه به افزایش ظرفیت کتابخانه ها در ارائه خدمات نوین و پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی متنوع کاربران نیز کمک می کند.

مفاهیم کلیدی و ارکان مدیریت دانش در کتاب

کتاب الهه روحی دل، پیش از ورود به بحث کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی، به تفصیل به معرفی مفاهیم اساسی می پردازد تا بستر نظری لازم برای درک پژوهش فراهم آید. این مفاهیم شامل تعریف و تاریخچه مدیریت دانش و نیز ماهیت و اهمیت نسخ خطی است. درک عمیق این ارکان، کلید اصلی برای درک ارزش و نوآوری مدل پیشنهادی نویسنده است.

مدیریت دانش: تعاریف، تاریخچه، ضرورت و اهمیت

مدیریت دانش، پدیده ای چندرشته ای است که ریشه های آن به دهه 1990 بازمی گردد. این حوزه، مجموعه ای از مفاهیم و شیوه ها را از رشته های گوناگون نظیر مدیریت، علوم کامپیوتر، و کتابداری و اطلاع رسانی در خود یکپارچه ساخته است. از دیدگاه نویسنده، مدیریت دانش به معنای فرایند شناسایی، سازماندهی، ذخیره سازی، و اشاعه اطلاعات در سازمان با هدف کاهش هزینه ها و افزایش کارایی است. این کتاب به دیدگاه های مختلف به مدیریت دانش، شامل رویکردهای فرآیندمحور، فناوری محور، و انسان محور می پردازد و زیرساخت های لازم برای پیاده سازی آن، از جمله زیرساخت های فناوری، ساختاری و فرهنگی را تبیین می کند. چالش هایی نظیر مقاومت در برابر تغییر، عدم حمایت مدیریت و نبود فرهنگ اشتراک دانش نیز در این بخش مورد بررسی قرار می گیرند. مزایای مدیریت دانش، مانند بهبود تصمیم گیری، افزایش نوآوری، و کاهش دوباره کاری ها، از محورهای اصلی مورد تأکید در این بخش است.

نسخ خطی: تعریف، تاریخچه، و مولفه ها

کتاب در بخش دیگری به تعریف و اهمیت نسخ خطی می پردازد. نسخ خطی به اسنادی اطلاق می شوند که پیش از اختراع و فراگیر شدن صنعت چاپ، به صورت دست نویس تکثیر می شده اند. این آثار، نه تنها از نظر محتوایی حاوی دانش گسترده ای در علوم، ادبیات، فلسفه، دین و هنر هستند، بلکه از نظر تاریخی و کالبدشناسی (جلد، کاغذ، خط، تذهیب) نیز دارای ارزش بی بدیلی هستند. بخش های نسخ خطی در کتابخانه ها، به عنوان قلب تپنده نگهداری این میراث، وظایف حساسی از جمله فراهم آوری، سازماندهی، حفاظت، و اشاعه را بر عهده دارند. نویسنده به تفاوت و تشابه این بخش ها با سایر قسمت های کتابخانه اشاره می کند و اهمیت نگهداری ویژه و تخصصی از این منابع منحصر به فرد را گوشزد می نماید.

هم پیوندی مدیریت دانش و کتابداری

یکی از نکات کلیدی کتاب، تأکید بر هم پیوندی عمیق میان مدیریت دانش و علم کتابداری است. نویسنده با اشاره به اینکه فدراسیون بین المللی انجمن های کتابداری (ایفلا) نیز در سال ۲۰۰۳ بخش جدیدی تحت عنوان مدیریت دانش ایجاد کرده، نشان می دهد که این دو حوزه از دیرباز با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ داشته اند. نقش کتابداران در عصر حاضر فراتر از صرفاً سازماندهی منابع فیزیکی است؛ آن ها به «متخصصان دانش» تبدیل شده اند که وظیفه تبدیل دانش ضمنی به صریح، تسهیم و اشاعه دانش را بر عهده دارند. این بخش از کتاب به طور خاص به این نکته می پردازد که چگونه اصول مدیریت دانش می تواند در فرایندهای سنتی کتابداری، نظیر فهرست نویسی، نمایه سازی، و ارائه خدمات مرجع، تحول ایجاد کند و آن ها را کارآمدتر و دانش محورتر سازد.

مؤلفه های عملیاتی مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی

یکی از بخش های تحلیلی و مهم کتاب الهه روحی دل، بررسی مؤلفه های عملیاتی مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی کتابخانه های ایران است. این بخش بر مبنای یافته های پژوهش میدانی نویسنده استوار است و به تفصیل به وضعیت موجود و مشکلات هر یک از این مؤلفه ها می پردازد. تحلیل وضعیت موجود و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود، از نقاط قوت این کتاب به شمار می رود.

گردآوری منابع خطی

گردآوری نسخ خطی، نخستین گام در تشکیل مجموعه های غنی است. کتاب به بررسی روش های سنتی فراهم آوری مانند خرید، اهدا، مبادله، و امانت اشاره می کند و به چالش های موجود در این زمینه می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بخش های نسخ خطی در ایران در زمینه گردآوری، با مشکلات و ضعف هایی روبرو هستند که نیازمند بازبینی و تدوین خط مشی های جامع و یکسان برای بهبود وضعیت مطلوب است. پیشنهاداتی نظیر فعال سازی بخش فراهم آوری، ارتباط با مجموعه داران خصوصی و بهره گیری از فناوری های نوین برای شناسایی منابع، در این زمینه ارائه می شود.

سازماندهی اطلاعات نسخ خطی

فهرست نگاری و سازماندهی اطلاعات، از مهمترین وظایف کتابخانه های نسخ خطی است. نویسنده به اهمیت این فرایند در دسترسی پذیری منابع اشاره می کند. با این حال، پژوهش نشان می دهد که یکی از عمده ترین چالش ها در کتابخانه های ایران، عدم یکدستی در استانداردهای فهرست نگاری نسخ خطی است. این عدم هماهنگی، منجر به پراکندگی اطلاعات و دشواری در بازیابی منابع می شود. کتاب بر ضرورت تدوین یک خط مشی و استاندارد ملی برای فهرست نگاری نسخ خطی تأکید می کند تا اطلاعات به صورت یکپارچه و قابل تبادل درآیند. این یکپارچگی، نه تنها کار پژوهشگران را تسهیل می کند، بلکه به ایجاد پایگاه های داده ملی و اشتراک دانش کمک شایانی می نماید.

نیروی انسانی: نقش کتابداران و متخصصان دانش

کتابداران و متخصصان نسخ خطی، ستون فقرات هر بخش خطی هستند. پژوهش الهه روحی دل، به وضعیت نیروی انسانی در این بخش ها، شامل دانش، مهارت ها و نیازهای آموزشی آن ها می پردازد. یافته ها نشان می دهد که با وجود تخصص بالای برخی از کتابداران، هنوز نیاز به آموزش های مستمر در زمینه مدیریت دانش و فناوری های نوین وجود دارد. این آموزش ها باید شامل مباحثی نظیر دیجیتال سازی، استفاده از نرم افزارهای مدیریت محتوا، و اصول حفاظت نوین باشد. توانمندسازی نیروی انسانی، به آن ها کمک می کند تا نقش فعال تری در فرایندهای مدیریت دانش ایفا کنند و به بهترین نحو از عهده وظایف خود برآیند.

اشاعه دانش منابع خطی: دسترسی پذیری و دیجیتال سازی

یکی از اهداف اصلی مدیریت دانش، اشاعه و تسهیم دانش است. در حوزه نسخ خطی، این امر به معنای فراهم آوردن دسترسی آسان و گسترده به محتوای این منابع است. کتاب به اهمیت دیجیتال سازی نسخ خطی و ایجاد کتابخانه های دیجیتال به عنوان ابزاری قدرتمند برای افزایش دسترسی پذیری اشاره می کند. با این حال، پژوهش نشان می دهد که این فرایند در بسیاری از کتابخانه های ایران با چالش هایی نظیر کمبود منابع مالی، نبود زیرساخت های فنی مناسب، و فقدان سیاست های روشن برای دیجیتال سازی و اشتراک گذاری اطلاعات مواجه است. نویسنده پیشنهاداتی برای رفع این مشکلات، از جمله جذب سرمایه، همکاری های بین کتابخانه ای، و تدوین سیاست های ملی برای دیجیتال سازی، ارائه می دهد.

حفاظت و حراست منابع خطی: شیوه های نگهداری سنتی و نوین

حفاظت از نسخ خطی، از دیگر مؤلفه های حیاتی است. این کتاب به بررسی شیوه های سنتی نگهداری و نیز روش های نوین حفاظت و مرمت می پردازد. مسائلی نظیر شرایط نامناسب محیطی (دما و رطوبت)، آلودگی های بیولوژیکی و شیمیایی، و ضعف در تجهیزات حفاظتی، از چالش های مطرح شده در این بخش هستند. مدیریت دانش می تواند با ایجاد پایگاه های داده ای از اطلاعات مربوط به وضعیت فیزیکی هر نسخه، تاریخچه مرمت ها، و راهکارهای پیشگیرانه، به حفاظت مؤثرتر کمک کند. این رویکرد، امکان پایش دقیق تر وضعیت نسخ و اتخاذ تصمیمات آگاهانه برای نگهداری آن ها را فراهم می آورد.

مدل پیشنهادی برای اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های نسخ خطی ایران

اوج پژوهش الهه روحی دل در کتاب کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران، ارائه یک مدل جامع و کاربردی برای پیاده سازی مدیریت دانش در این بخش ها است. این مدل، که بر مبنای یافته های پژوهش و تحلیل عمیق مؤلفه های مختلف طراحی شده، تلاش دارد تا یک چارچوب عملی و بومی شده برای کتابخانه های ایران فراهم آورد. مدل پیشنهادی شامل گام های متوالی و منطقی است که از زیرساخت ها آغاز شده و به ارزیابی مستمر ختم می شود.

مدل روحی دل، با رویکردی گام به گام، فرآیندهای لازم برای اجرای یک سیستم مدیریت دانش مؤثر را تبیین می کند. این گام ها عبارتند از:

1. زیرساخت های مورد نیاز: هر سیستم مدیریت دانش نیازمند زیرساخت های مناسب است. این زیرساخت ها شامل جنبه های فناوری (نرم افزارها، سخت افزارها، شبکه ها)، سازمانی (ساختار سازمانی، نقش ها و مسئولیت ها) و فرهنگی (فرهنگ اشتراک دانش، نوآوری و یادگیری سازمانی) می شوند. بدون فراهم آوردن این زیرساخت ها، پیاده سازی مدیریت دانش با موفقیت همراه نخواهد بود.
2. فرایند تعیین راهبرد و هدف های دانش: نخستین گام در پیاده سازی مدیریت دانش، تعیین اهداف و راهبردهای واضح است. کتابخانه ها باید مشخص کنند که چه نوع دانشی را می خواهند مدیریت کنند، چرا این کار را انجام می دهند و چگونه آن را با اهداف کلی سازمان همسو می سازند.
3. فرایند تعیین نیازهای دانشی: شناسایی نیازهای اطلاعاتی و دانشی کاربران و کارکنان بخش نسخ خطی، گامی حیاتی است. این نیازسنجی به جمع آوری و سازماندهی هدفمند دانش کمک می کند.
4. کشف و شناسایی دانش: این مرحله شامل شناسایی دانش های صریح (مانند فهرست ها و مقالات) و ضمنی (تجربیات و مهارت های کتابداران و متخصصان) است که در مورد نسخ خطی وجود دارد.
5. فرایند گردآوری دانش: پس از شناسایی، دانش باید به صورت نظام مند گردآوری شود. این شامل گردآوری فیزیکی نسخ خطی و همچنین دانش مربوط به آن ها است.
6. ارزیابی دانش: دانش گردآوری شده باید از نظر دقت، اعتبار و ارتباط با اهداف مورد ارزیابی قرار گیرد تا از کیفیت اطلاعات اطمینان حاصل شود.
7. سازماندهی و ثبت دانش: دانش باید به صورت ساختاریافته سازماندهی و ثبت شود. این شامل فهرست نویسی استاندارد، ایجاد پایگاه های داده و استفاده از اصطلاح نامه ها و نظام های رده بندی است.
8. پالایش و به روزرسانی دانش: دانش یک موجود زنده است و باید به طور مداوم پالایش و به روزرسانی شود تا مرتبط و قابل اعتماد باقی بماند.
9. تسهیم و به کارگیری دانش: یکی از مهمترین اهداف مدیریت دانش، تسهیم دانش است. این مرحله شامل ایجاد ابزارها و فرایندهایی برای به اشتراک گذاری دانش بین کارکنان و کاربران است.
10. نوآوری در دانش: مدیریت دانش نه تنها به حفظ دانش موجود کمک می کند، بلکه زمینه را برای تولید دانش جدید و نوآوری فراهم می آورد.
11. ارزیابی راهبرد تدوین شده: در نهایت، باید اثربخشی مدل پیاده سازی شده به طور مستمر مورد ارزیابی قرار گیرد تا نقاط قوت و ضعف شناسایی شده و بهبودهای لازم اعمال شوند.

این مدل، با توجه به شرایط خاص کتابخانه های ایران طراحی شده و ویژگی های بومی این مراکز را در نظر گرفته است. تأکید آن بر همسویی فناوری، فرایندها و نیروی انسانی، آن را به ابزاری قدرتمند برای تحول در مدیریت نسخ خطی تبدیل می کند.

یافته ها و نتایج کلی پژوهش

پژوهش الهه روحی دل در کتاب کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران، بر پایه یک روش تحقیق ترکیبی (کمی و کیفی) استوار است که شامل استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با مسئولین و کارشناسان 44 کتابخانه دارای بخش نسخ خطی در سراسر ایران می شود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS، نتایج قابل تأملی را به دست آورده است که وضعیت موجود و نیازهای ضروری در این حوزه را روشن می سازد.

یافته های اصلی پژوهش نشان می دهد که میانگین رعایت مؤلفه های مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی کتابخانه های ایران در سطح نسبتاً پایینی قرار دارد. به عنوان مثال، در مؤلفه گردآوری نسخ خطی، میانگین رعایت 37.92 از 45، در سازماندهی نسخ خطی 28.90 از 33، در اشاعه اطلاعات نسخ خطی 36.11 از 57، در نیروی انسانی 46.74 از 60 و در حفاظت و نگهداری نسخ خطی 37.22 از 42 بوده است. این آمار نشان دهنده لزوم توجه جدی تر به پیاده سازی اصول مدیریت دانش در این بخش ها است.

نتایج حاصل از این پژوهش، به وضوح نشان می دهد که بخش های نسخ خطی در بسیاری از کتابخانه های ایران، در پیاده سازی اصول مدیریت دانش دچار ضعف هستند و نیاز مبرمی به تدوین دستورالعمل های یکسان و اجرای مدل های جامع مدیریت دانش برای بهبود کارایی و حفظ این میراث گران بها وجود دارد.

پاسخ دهندگان به پرسشنامه ها و شرکت کنندگان در مصاحبه ها، همگی بر یک نکته محوری تأکید داشته اند: ضرورت تدوین دستورالعمل های یکسان و ایجاد وحدت رویه در تمامی مؤلفه های مرتبط با مدیریت دانش نسخ خطی. این مؤلفه ها شامل گردآوری، سازماندهی اطلاعات، اشاعه اطلاعات، تأمین نیروی انسانی متخصص، و حفاظت و نگهداری از منابع خطی می شود. عدم وجود استانداردهای یکپارچه، مانع بزرگی بر سر راه کارایی و هماهنگی در سطح ملی است.

جمع بندی نهایی نویسنده بر این اساس است که پیاده سازی مدیریت دانش و استفاده از مدل های پیشنهادی آن، برای ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات در بخش های نسخ خطی کتابخانه های ایران، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. این پژوهش نه تنها وضعیت موجود را تحلیل می کند، بلکه با ارائه یک مدل کاربردی، راهی عملی برای حرکت به سمت وضعیت مطلوب و بهره برداری حداکثری از گنجینه های خطی ارائه می دهد. این نتایج برای سیاست گذاران و مدیران کتابخانه ای، راهنمایی ارزشمند برای برنامه ریزی های آینده خواهد بود.

درباره نویسنده: الهه روحی دل

دکتر الهه روحی دل، پژوهشگری برجسته در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است که با تخصص عمیق خود در زمینه نسخه شناسی و نسخ خطی، نقش مهمی در شناسایی، حفظ و اشاعه میراث مکتوب ایران ایفا کرده است. ایشان متولد 1346 بوده و مدرک دکترای خود را در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات اخذ نموده است.

تمرکز اصلی فعالیت های علمی و پژوهشی دکتر روحی دل بر روی نسخ خطی است. این تخصص، او را به یکی از معدود متخصصان این حوزه در کشور تبدیل کرده است. سوابق پژوهشی ایشان شامل تألیف و همکاری در نگارش مقالات علمی متعددی است که در نشریات معتبر علمی به چاپ رسیده اند. از جمله آثار مهم ایشان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مقاله «بررسی وضعیت مدیریت دانش های گردآوری، سازمان دهی و اشاعه اطلاعات نسخه های خطی در کتابخانه های ایران و ارائه ی یک مدل کاربردی» که در مجله مطالعات دانش شناسی منتشر شده است. این مقاله، هسته مرکزی پژوهش ایشان در کتاب حاضر را تشکیل می دهد و نتایج وضعیت فعلی مدیریت دانش در کتابخانه های ایران را به تفصیل ارائه می کند.
• مقاله «وضعیت بخش های نسخ خطی در ایران بر اساس مولفه های مدیریت دانش» که در مجله مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات به چاپ رسیده است و به بررسی رعایت مؤلفه های مدیریت دانش در زمینه های مختلف در کتابخانه های ایران می پردازد.
• مقاله «طرح تدوین اصطلاحنامه نسخه شناسی در ایران» که ضرورت ایجاد یک اصطلاح نامه جامع برای نسخه شناسی را بررسی می کند و راهکاری برای یکپارچگی و کنترل واژگان در این حوزه ارائه می دهد. این پژوهش نشان دهنده عمق تخصص ایشان در جزئیات فنی نسخه شناسی است.
• مقاله «بررسی برخی از نشانه های نسخه اصل» که به محققان در شناسایی نسخ خطی اصیل یاری می رساند.

علاوه بر فعالیت های پژوهشی، دکتر روحی دل در زمینه تصحیح متون خطی نیز فعال بوده اند. از جمله کارهای تصحیحی ایشان می توان به تصحیح کتاب «منهج الفصاحه فی شرح نهج البلاغه» اثر الهی اردبیلی و «شرح قصیده ی اسرار الحکمه» از ابوالعباس لوکری اشاره کرد. این سوابق، نشان دهنده تسلط ایشان بر ابعاد مختلف نسخ خطی، از حفاظت و مدیریت تا تصحیح و شناسایی علمی است. مجموعه فعالیت های علمی و اجرایی دکتر الهه روحی دل، او را به شخصیتی مرجع در زمینه مدیریت دانش و نسخ خطی در ایران تبدیل کرده است.

نتیجه گیری: چشم انداز آینده میراث مکتوب ایران

کتاب «کاربرد مدیریت دانش در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران» اثر الهه روحی دل، فراتر از یک معرفی صرف، یک راهنمای عملی و تحلیلی برای تحول در شیوه های نگهداری و بهره برداری از نسخ خطی در کشور است. این اثر، با ارائه یک مدل جامع و بومی، نقشه راهی را برای کتابخانه ها و مراکز اسناد ترسیم می کند تا با پیاده سازی اصول مدیریت دانش، به سوی افزایش کارایی، کاهش هزینه ها، و تضمین دسترسی گسترده تر به این گنجینه های ملی گام بردارند.

اهمیت این کتاب در این است که نه تنها وضعیت موجود را با دقت آسیب شناسی می کند، بلکه راهکارهای عملی و مبتنی بر پژوهش را نیز ارائه می دهد. با توجه به چالش های موجود در حفظ میراث مکتوب و نیاز روزافزون به دسترسی آسان تر و پایدارتر به منابع خطی، توجه به راهکارهای پیشنهادی در این کتاب، برای تمامی فعالان و دست اندرکاران حوزه کتابداری، علم اطلاعات، و میراث فرهنگی امری حیاتی است. مطالعه کامل این اثر برای دانشجویان و پژوهشگران رشته های مرتبط، کتابداران و متخصصان نسخ خطی، و مدیران فرهنگی که دغدغه حفظ و اشاعه میراث ملی را دارند، توصیه می شود تا با درک عمیق تر از مبانی و کاربردهای مدیریت دانش، در تحقق چشم اندازی روشن تر برای آینده نسخ خطی ایران سهیم باشند.