متن درخواست تامین دلیل

متن درخواست تامین دلیل ابزاری حقوقی است که افراد برای حفظ و مستندسازی ادله خود، پیش از طرح دعوا یا در حین آن، استفاده می کنند تا از بین رفتن یا تغییر آن ها جلوگیری شود. این درخواست به دادگاه صلح ارائه می گردد تا مستندات مورد نظر صورت برداری و ملاحظه شوند.

در نظام حقوقی، حفظ و مستندسازی ادله اثبات دعوا یکی از مهم ترین گام ها برای تضمین حقوق افراد و تسهیل فرآیند دادرسی است. «تامین دلیل» به عنوان یک نهاد حقوقی پیشگیرانه، این امکان را فراهم می آورد تا دلایل و مدارکی که ممکن است در آینده دستخوش تغییر، زوال یا عدم دسترسی شوند، به صورت رسمی ثبت و مستند گردند. این اقدام نه تنها به متقاضی اطمینان خاطر می دهد، بلکه مسیر اثبات حق را در دعاوی آتی هموار می سازد.

موضوع متن درخواست تامین دلیل ابعاد گوناگونی دارد که درک صحیح آن ها برای هر فرد ذینفع، وکیل، کارآموز وکالت، دانشجوی حقوق و حتی کارمندان دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ضروری است. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق ماهیت حقوقی تامین دلیل، مبانی قانونی آن به ویژه با استناد به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی و تغییرات اخیر در مرجع صالح رسیدگی (دادگاه صلح)، ضرورت و کاربردهای آن، تفاوت با مفاهیم مشابه، مراحل تقدیم درخواست، نحوه نگارش یک دادخواست مؤثر و ارائه نمونه های کاربردی برای موقعیت های مختلف خواهیم پرداخت. هدف نهایی، توانمندسازی خوانندگان برای استفاده بهینه از این ابزار حیاتی در حفظ حقوق قانونی خود است.

تامین دلیل چیست؟ (مبانی قانونی و ماهیت حقوقی)

تامین دلیل، به معنای حفظ و صورت برداری از اوضاع و احوال مربوط به دلایلی است که ممکن است در آینده، استفاده از آن ها متعذر یا متعسر شود. این نهاد حقوقی، ماهیتی احتیاطی و پیشگیرانه دارد و به عنوان یک ابزار حمایتی در نظام دادرسی مدنی ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

تعریف تامین دلیل بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت ماهیت و هدف تامین دلیل را تبیین می کند:

در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال دهند که در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان، از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از دادگاه درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین، در این موارد، فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.

این تعریف نشان می دهد که تامین دلیل به معنای قضاوت ماهوی درباره حقانیت ادعا نیست، بلکه صرفاً به ملاحظه و ثبت وضع موجود دلیل می پردازد. عبارت ملاحظه و صورت برداری حاکی از آن است که دادگاه یا مأمور مربوطه، دلیل را مشاهده کرده، از آن عکس یا فیلم تهیه می کند، یا شرح مکتوبی از آن را تنظیم می نماید. این اقدام باید به گونه ای باشد که دخل و تصرفی در ماهیت دلیل صورت نگیرد و هدف اصلی، ثبت وضعیت اولیه و کنونی آن باشد. ماهیت احتیاطی بودن تامین دلیل به این معناست که دادگاه در این مرحله حکمی درباره ماهیت دعوا صادر نمی کند و تنها به منظور حفظ وضعیت موجود جهت استناد احتمالی در آینده، اقدام به جمع آوری و ثبت دلایل می کند.

ضرورت و موارد کاربرد تامین دلیل

کاربرد متن درخواست تامین دلیل در موارد متعددی به چشم می خورد که عموماً با نگرانی از زوال یا تغییر ادله همراه است:

• بیم زوال یا از بین رفتن دلیل: این مورد شایع ترین علت درخواست تامین دلیل است. به عنوان مثال، آثار یک تصادف رانندگی که با گذشت زمان یا جابجایی خودروها از بین می رود، یا مدارک کاغذی در معرض تخریب، یا شهادت شهودی که ممکن است به دلیل کهولت سن، مسافرت یا فوت، در آینده در دسترس نباشند، از مصادیق این نوع بیم هستند. در چنین شرایطی، ثبت فوری این ادله اهمیت حیاتی پیدا می کند.
• نیاز به ثبت وضعیت موجود: در برخی موارد، ثبت رسمی وضعیت فعلی یک شیء یا محل برای آینده ضروری است. مثلاً، مستأجری که نگران است موجر پس از تخلیه، ادعای خسارت به ملک را مطرح کند، می تواند پیش از تخلیه درخواست تامین دلیل از وضعیت ملک را بدهد. همچنین، ثبت کیفیت کالای تحویل شده یا وضعیت یک ساختمان قبل از آغاز تعمیرات اساسی، از جمله موارد کاربرد این بخش است.
• آمادگی برای طرح دعوا در آینده: اشخاص می توانند پیش از آنکه تصمیم قطعی برای طرح دعوا بگیرند، با استفاده از تامین دلیل، مدارک و شواهد لازم را جمع آوری و مستند کنند. این امر به آن ها کمک می کند تا با آمادگی بیشتر و دلایل قوی تر اقدام به طرح دعوا نمایند.
• جلوگیری از انکار بعدی دلیل توسط طرف مقابل: در مواردی که بیم آن می رود طرف مقابل در آینده وجود یا ماهیت دلیلی را انکار کند، تامین دلیل می تواند به عنوان سندی رسمی، وجود آن دلیل را در زمان مشخص، تأیید نماید.

تفاوت تامین دلیل با مفاهیم مشابه

درک تمایز تامین دلیل با سایر نهادهای حقوقی مشابه، برای جلوگیری از اشتباه در طرح درخواست و فهم ماهیت این اقدام ضروری است:

• تفاوت اصلی با تامین خواسته:

  • هدف: تامین دلیل به دنبال حفظ و صورت برداری از ادله است، در حالی که تامین خواسته (موضوع مواد ۱۰۸ به بعد ق.آ.د.م) با هدف توقیف اموال خوانده برای تضمین اجرای حکم احتمالی در دعوای اصلی مطرح می شود تا خواسته خواهان (مثلاً یک مبلغ پولی) در صورت صدور حکم، قابل وصول باشد.

  • زمان: تامین دلیل می تواند قبل از اقامه دعوا، همزمان با آن یا حتی در جریان رسیدگی به دعوای اصلی مطرح شود. تامین خواسته نیز همین زمان بندی را دارد، اما مستقیماً به موضوع مطالبه اصلی خواهان از خوانده مرتبط است.

  • اثر حقوقی: تامین دلیل، به خودی خود حقی را برای متقاضی ایجاد نمی کند و حکمی صادر نمی شود. اما تامین خواسته منجر به توقیف اموال می شود و در صورت صدور حکم به نفع خواهان، می تواند مستقیماً به اجرای آن کمک کند.

• تفاوت با تحصیل دلیل: تامین دلیل نباید با تحصیل دلیل اشتباه گرفته شود. تامین دلیل صرفاً به ملاحظه و صورت برداری از دلایل موجود می پردازد و هدف آن کشف یا ایجاد دلیل نیست. به عبارتی، دلیل باید از قبل وجود داشته باشد و صرفاً بیم زوال آن مطرح باشد. اما تحصیل دلیل، به معنای تلاش برای جمع آوری اطلاعات و شواهد جدید است که ممکن است هنوز به عنوان دلیل مستند نشده باشند یا برای اثبات دعوا باید به دست آیند. دادگاه در مقام تامین دلیل، به کشف دلیل جدید نمی پردازد و وارد ماهیت موضوع نمی شود.

مرجع صالح برای رسیدگی و مراحل تقدیم درخواست تامین دلیل

دانستن مرجع صالح برای رسیدگی به متن درخواست تامین دلیل و آگاهی از مراحل تقدیم آن، از جمله مهم ترین اطلاعاتی است که متقاضیان باید به آن اشراف داشته باشند.

دادگاه صالح (آخرین تغییرات قانونی)

پیش از تصویب قانون جدید شوراهای حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی به تامین دلیل عموماً در صلاحیت شوراهای حل اختلاف بود. با این حال، با ابلاغ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۳، تغییر مهمی در این خصوص صورت گرفته است.

بر اساس بند ۷ ماده ۱۲ قانون جدید شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۳، رسیدگی به دعاوی مرتبط با تامین دلیل که پیش از این در صلاحیت شوراها بود، از صلاحیت شوراهای حل اختلاف خارج شده و در صلاحیت دادگاه صلح قرار گرفته است. این تغییر به منظور تخصصی تر شدن رسیدگی و افزایش دقت در امور قضایی اعمال شده است.

تعیین صلاحیت محلی دادگاه: برای تعیین دادگاه صلح صالح، باید به یکی از موارد زیر توجه کرد:

1. محل اقامت خوانده: اگر طرف مقابل (خوانده) معلوم باشد، دادگاه صلح محل اقامت او صالح به رسیدگی است.
2. محل وقوع دلیل: در مواردی که خوانده مشخص نیست یا دلیل در محلی غیر از محل اقامت خوانده قرار دارد و ثبت آن در همان محل ضرورت دارد (مثل معاینه محل یک ساختمان)، دادگاه صلح محلی که دلیل در آنجا واقع شده، صالح به رسیدگی خواهد بود.

مراحل گام به گام تقدیم دادخواست تامین دلیل

تقدیم دادخواست تامین دلیل مستلزم طی کردن مراحل مشخصی است که رعایت آن ها برای پذیرش درخواست ضروری است:

1. تنظیم و نگارش دادخواست:

   اولین گام، تنظیم یک دادخواست کتبی است. این دادخواست باید بر روی برگه های مخصوص دادخواست قضایی (که از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قابل تهیه است) تنظیم شود و حاوی اطلاعات دقیق و مستدل باشد. تأکید بر کتبی بودن دادخواست حائز اهمیت است، زیرا درخواست شفاهی تامین دلیل در حال حاضر پذیرفته نمی شود و ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی نیز به نکات ضروری در دادخواست کتبی اشاره دارد.

2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست:

   پس از تنظیم دادخواست و پیوست کردن کلیه منضمات و دلایل، متقاضی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت نماید. در این مرحله، اطلاعات دادخواست به صورت سیستمی وارد سامانه قضایی می شود.

3. پرداخت هزینه های دادرسی:

   تامین دلیل به دلیل ماهیت غیرمالی آن، مشمول هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی است. این هزینه ها در زمان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توسط متقاضی پرداخت می گردد. میزان دقیق این هزینه ها هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام می شود.

4. بررسی دادخواست توسط دادگاه و صدور قرار تامین دلیل:

   پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه صلح مربوطه ارجاع می شود. قاضی دادگاه دادخواست را بررسی می کند. در صورت احراز شرایط قانونی و فوریت امر، دادگاه می تواند بدون نیاز به تعیین وقت رسیدگی یا ابلاغ به طرف مقابل، «قرار تامین دلیل» را صادر نماید. این قرار، دستور اجرایی برای ملاحظه و صورت برداری از دلیل است. در موارد غیرفوری، ممکن است وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ شود تا طرف مقابل نیز فرصت دفاع داشته باشد.

5. اجرای قرار تامین دلیل:

   پس از صدور قرار تامین دلیل، اجرای آن بر عهده قاضی صادرکننده قرار، یا مأمورین قضایی (مانند کارشناس رسمی دادگستری) است. بسته به نوع دلیل و ماهیت درخواست، ممکن است نیاز به جلب نظر کارشناس متخصص (مثل کارشناس رسمی عمران برای وضعیت ساختمان یا کارشناس تصادفات برای خودرو) باشد. گزارش کارشناس یا صورت برداری انجام شده، به عنوان مستند در پرونده نگهداری خواهد شد.

نحوه نگارش متن درخواست تامین دلیل (طبق ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی)

نگارش صحیح متن درخواست تامین دلیل اهمیت بالایی دارد، زیرا دقت در آن می تواند سرعت و اثربخشی فرآیند را تضمین کند. ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، نکات اساسی برای نگارش این دادخواست را تعیین کرده است.

اجزای اصلی دادخواست تامین دلیل

بر اساس ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تامین دلیل باید حاوی نکات زیر باشد:

1. مشخصات کامل درخواست کننده (خواهان) و طرف مقابل (خوانده – در صورت معلوم بودن):

   این بخش شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل و نشانی دقیق محل اقامت درخواست کننده و در صورت اطلاع، مشخصات کامل طرف مقابل است. اگر طرف مقابل معلوم نباشد یا امکان تعیین او وجود نداشته باشد (مانلاً در مواردی که دلیل به واسطه یک حادثه طبیعی در معرض زوال است و مقصری مشخص نیست)، می توان بدون ذکر خوانده نیز درخواست تامین دلیل را تقدیم کرد.

2. موضوع دعوایی که تامین دلیل برای اثبات آن درخواست می شود:

   در این قسمت، باید به طور مختصر و شفاف موضوع اصلی دعوایی که قرار است در آینده مطرح شود و تامین دلیل به منظور اثبات آن درخواست شده، بیان شود. این بیان باید کلی باشد و وارد جزئیات ماهیت دعوا و اثبات حق نشود. مثلاً: مطالبه خسارت ناشی از تصادف رانندگی، مطالبه اجور معوقه و تخلیه ملک، یا اثبات عیوب پنهان در ملک خریداری شده.

3. اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده است:

   این بخش مهم ترین قسمت شرح دادخواست است و باید با جزئیات کامل و استدلال قوی نگاشته شود. متقاضی باید توضیح دهد که چه شرایطی باعث شده است که بیم زوال، تغییر یا عدم دسترسی به دلیل مورد نظر را داشته باشد. این توضیحات باید شامل جزئیات واقعه، زمان و مکان آن، ماهیت دلیل و چرایی لزوم تامین آن باشد. مثلاً: با توجه به وقوع تصادف رانندگی و تغییر محل خودروها، بیم آن می رود آثار تصادف از بین برود و تعیین مقصر و میزان خسارت متعذر گردد، یا ملک مورد اجاره در حال تخریب بوده و بیم آن می رود که پیش از اقامه دعوای تخلیه، شواهد موجود از بین برود.

بخش دلایل و منضمات

در این قسمت از متن درخواست تامین دلیل، باید کلیه مدارک و مستنداتی که همراه با دادخواست به دادگاه ارائه می شوند، ذکر شوند. این منضمات می توانند شامل کپی قراردادها، استشهادیه محلی، عکس، فیلم، گزارش پلیس، نظریه کارشناسی اولیه (در صورت وجود)، و هر مدرک دیگری باشند که به تبیین اوضاع و احوال یا ماهیت دلیل کمک می کند. ارائه این مدارک به دادگاه کمک می کند تا با دید روشن تری نسبت به فوریت و ضرورت تامین دلیل تصمیم گیری کند.

نکات کلیدی برای یک نگارش مؤثر

برای اطمینان از اثربخشی و پذیرش دادخواست تامین دلیل، رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:

• وضوح و شفافیت: موضوع دعوا و دلایل فوریت باید به صورت کاملاً واضح، روشن و بدون ابهام بیان شوند تا قاضی به سادگی بتواند ضرورت امر را درک کند.
• عدم ورود به ماهیت دعوا: در مرحله تامین دلیل، هدف اثبات حقانیت ادعا نیست. لذا از ورود به ماهیت دعوا و ارائه استدلال های تفصیلی که باید در دعوای اصلی مطرح شوند، خودداری کنید. تمرکز اصلی باید بر توصیف دلیل و چرایی لزوم حفظ آن باشد.
• استفاده از زبان حقوقی صحیح و دقیق: استفاده از اصطلاحات حقوقی متناسب و زبان رسمی و دقیق، به اعتبار دادخواست شما می افزاید.
• استدلال محکم در خصوص فوریت: اگر خواهان اجرای فوری قرار تامین دلیل (قبل از ابلاغ به طرف مقابل) هستید، باید فوریت و اضطرار امر را به نحو محکم و قانع کننده ای استدلال کنید.

نمونه های کاربردی متن درخواست تامین دلیل برای شرایط مختلف

برای درک بهتر نحوه نگارش و کاربرد متن درخواست تامین دلیل، در ادامه به ارائه نمونه هایی برای موقعیت های گوناگون می پردازیم. این نمونه ها صرفاً الگو هستند و باید با توجه به جزئیات هر پرونده شخصی سازی شوند.

نمونه دادخواست تامین دلیل عمومی

این نمونه یک قالب کلی برای درخواست تامین دلیل است که می تواند در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار گیرد. این قالب شامل اجزای اصلی دادخواست است که در بخش نحوه نگارش به آن اشاره شد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی (در صورت اطلاع و ضرورت)]
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  تصاویر/گزارشات مربوط به [نوع دلیل، مثلاً: وضعیت کنونی ملک]
3.  [سایر مستندات مرتبط، مانند استشهادیه، کپی قرارداد و غیره]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] به نشانی فوق الذکر، در خصوص [شرح مختصر موضوع دعوای احتمالی که تامین دلیل برای آن درخواست می شود، مثلاً: اختلافات مالی با آقای/خانم (نام خوانده) یا اثبات وضعیت موجود یک مال] ذینفع می باشم.
نظر به اینکه [شرح دقیق اوضاع و احوالی که موجب بیم زوال یا تغییر دلیل شده است، مثلاً: محل مورد اختلاف واقع در نشانی (آدرس محل وقوع دلیل) در حال تخریب بوده و بیم آن می رود که آثار و علائم موجود از بین رفته و اثبات حق اینجانب در آینده متعذر گردد، لذا برای حفظ و استناد به دلیل (شرح دقیق دلیل مورد نظر) در صورت طرح دعوا در آینده، تقاضای تامین دلیل به شرح ذیل مورد استدعاست:]

  
انجام معاینه محل از [نشانی دقیق محل مورد نظر] و تهیه صورتمجلس از وضعیت موجود.
  
استماع شهادت شهود اینجانب به اسامی [نام و نام خانوادگی و نشانی دقیق شهود، در صورت لزوم].
  
[سایر اقدامات مورد نیاز جهت تامین دلیل].

لذا با عنایت به مراتب فوق و ضرورت حفظ دلیل/ادله مذکور جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب، مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، صدور قرار تامین دلیل به شرح خواسته، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] استدعا می گردد.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نمونه دادخواست تامین دلیل با جلب نظر کارشناس

در مواردی که بررسی فنی و تخصصی یک دلیل ضروری است، مانند تعیین میزان خسارت یا وضعیت فنی یک کالا، درخواست تامین دلیل با جلب نظر کارشناس مطرح می شود. این نوع درخواست می تواند برای موارد مطالبه خسارت ساختمان (نشت آب، تخریب)، وضعیت فنی خودرو پس از تصادف، یا کیفیت اجرای پروژه عمرانی بسیار مفید باشد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  کپی قرارداد [مثلاً: قرارداد اجاره، بیمه، پیمانکاری]
3.  تصاویر مربوط به خسارت/وضعیت فعلی [نوع دلیل، مثلاً: خسارت وارده به خودرو/ساختمان]
4.  گزارش پلیس/بیمه (در صورت وجود)
5.  [سایر مستندات مرتبط]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] مالک [مثلاً: خودروی سواری به شماره انتظامی ... / ملک مسکونی واقع در آدرس ...] می باشم. خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] [شرح رابطه، مثلاً: راننده مقصر تصادف مورخ ... / مالک ملک مجاور / پیمانکار پروژه ... ] می باشند.
متأسفانه در تاریخ [تاریخ وقوع حادثه یا مشاهده عیب] در اثر [شرح دقیق واقعه، مثلاً: تصادف رانندگی / نشت آب از واحد همسایه / عدم رعایت استانداردهای ساخت و ساز]، خساراتی به [نوع مال، مثلاً: خودرو / ساختمان / پروژه] اینجانب وارد شده است.
نظر به اینکه برای تعیین دقیق میزان خسارات و یا علت وقوع حادثه، نیاز به بررسی فنی و تخصصی می باشد و بیم آن می رود که با گذشت زمان یا اقدامات بعدی، آثار و علائم موجود از بین برود و اثبات حق اینجانب در آینده متعذر گردد، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [ذکر رشته مورد نیاز، مثلاً: تصادفات / عمران / برق] جهت [شرح دقیق موضوع کارشناسی، مثلاً: تعیین علت و میزان خسارت وارده به خودرو / بررسی علت نشت آب و تعیین میزان خسارت به ساختمان / ارزیابی کیفیت اجرای پروژه] مورد استدعاست.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نمونه دادخواست تامین دلیل فوری (اجرا قبل از ابلاغ)

در مواردی که فوریت امر به قدری بالاست که هر لحظه احتمال زوال کامل دلیل وجود دارد و فرصت ابلاغ به طرف مقابل نیست، می توان درخواست تامین دلیل فوری و اجرای آن قبل از ابلاغ را مطرح کرد. این مورد عموماً در شرایطی که تخریب سریع دلیل (مثلاً تخریب بخش هایی از ملک در اثر حادثه) مطرح است، کاربرد دارد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی (در صورت اطلاع)]
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل فوری (اجرا قبل از ابلاغ)
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  تصاویر/فیلم از وضعیت فعلی محل (نشان دهنده فوریت)
3.  استشهادیه (در صورت وجود)
4.  [سایر مستندات مرتبط]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] مالک [نوع مال، مثلاً: ملک مسکونی به آدرس ...] می باشم. متأسفانه در تاریخ [تاریخ واقعه] حادثه ای [شرح مختصر حادثه، مثلاً: ترکیدگی لوله آب / نشست زمین / آتش سوزی محدود] رخ داده است که موجب [شرح آسیب، مثلاً: تخریب بخشی از سقف / ایجاد شکاف عمیق در دیوار] گردیده است.
نظر به اینکه [شرح دقیق اوضاع و احوالی که موجب فوریت شدید شده است، مثلاً: ترکیدگی لوله های داخلی منزل مجاور (خوانده) هر لحظه ممکن است منجر به ریزش کامل سقف منزل اینجانب گردد و با توجه به سرعت تخریب و لزوم بازسازی فوری برای جلوگیری از تشدید خسارت، فرصت ابلاغ به خوانده و تعیین وقت رسیدگی وجود ندارد] و بیم آن می رود که با گذشت حتی ساعاتی، کلیه آثار و علائم مربوط به این حادثه از بین رفته و اثبات حق اینجانب متعذر گردد.
لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی و با تأکید بر فوریت شدید امر، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] تقاضای صدور قرار تامین دلیل فوری و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (در صورت لزوم) جهت [شرح اقدامات مورد نیاز، مثلاً: معاینه محل، صورت برداری از وضعیت موجود و تعیین میزان خسارت]، مورد استدعاست.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت

این نمونه برای مواردی مناسب است که خسارتی به فرد وارد شده و برای اثبات میزان و علت آن، نیاز به تامین دلیل قبل از طرح دعوای اصلی مطالبه خسارت است. این امر به خصوص در مورد کالاهای فاسدشدنی یا مواردی که نیاز به تعمیر فوری وجود دارد، اهمیت می یابد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل جهت مطالبه خسارت
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  فاکتور خرید/بارنامه/قرارداد حمل (در صورت وجود)
3.  تصاویر/گزارشات مربوط به خسارت وارده به کالا
4.  [سایر مستندات مرتبط]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] در تاریخ [تاریخ] [شرح مختصر واقعه، مثلاً: اقدام به خرید و حمل مقدار [میزان و نوع کالا] از [محل مبدأ] به [محل مقصد] از طریق شرکت حمل و نقل [نام شرکت حمل و نقل/خوانده] نمودم].
متأسفانه پس از تحویل کالا در [محل تحویل] مشخص گردید که [شرح دقیق خسارت وارده به کالا، مثلاً: قسمتی از کالای خریداری شده (میوه/مواد غذایی) فاسد شده / کالای تجاری دچار شکستگی و آسیب جدی شده است].
نظر به اینکه [شرح اوضاع و احوال که موجب بیم زوال یا تغییر دلیل شده، مثلاً: کالای فاسدشدنی در معرض از بین رفتن کامل است و برای تعیین میزان دقیق خسارت و علت آن (مثلاً قصور در حمل و نقل)، نیاز به بررسی فوری توسط کارشناس وجود دارد] و از آنجا که قصد مطالبه خسارت وارده از خوانده محترم را دارم، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مرتبط [مثلاً: کشاورزی / فنی / بازرگانی] جهت [شرح موضوع کارشناسی، مثلاً: بررسی وضعیت کالای مذکور، تعیین میزان دقیق خسارت وارده و علت آن] مورد استدعاست.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نمونه دادخواست تامین دلیل در خصوص ملک اجاره ای

این نمونه در دعاوی مربوط به املاک اجاره ای، برای ثبت وضعیت ملک در زمان های حساس (مثلاً قبل از تخلیه یا در صورت تخلف مستاجر/موجر) به کار می رود تا از اختلافات آتی جلوگیری شود.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی] (موجر یا مستأجر)
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی] (موجر یا مستأجر)
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل [مثلاً: وضعیت ملک اجاره ای / تخلیه ملک]
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  کپی مصدق قرارداد اجاره مورخ [تاریخ قرارداد]
3.  تصاویر/گزارشات (در صورت وجود)
4.  [سایر مستندات مرتبط، مثلاً اظهارنامه]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] [سمت، مثلاً: موجر / مستأجر] یک باب [نوع ملک، مثلاً: آپارتمان / واحد تجاری] واقع در پلاک ثبتی [شماره پلاک] به نشانی [آدرس کامل ملک] می باشم. بر اساس قرارداد اجاره مورخ [تاریخ قرارداد]، ملک مذکور به مدت [مدت اجاره] به آقای/خانم [نام خوانده] [سمت، مثلاً: مستأجر / موجر] واگذار/اجاره شده است.
نظر به اینکه [شرح اوضاع و احوال و ضرورت تامین دلیل، مثلاً: موعد قرارداد اجاره در تاریخ [تاریخ اتمام] به پایان رسیده است و خوانده محترم (مستأجر) از تخلیه و تحویل ملک خودداری می نماید و بیم آن می رود که وضعیت موجود ملک با گذشت زمان تغییر یابد / خوانده محترم (مستأجر) تغییراتی غیرمجاز در ملک ایجاد نموده است که باید قبل از رفع آثار آن مستند شود / ملک در اثر عدم نگهداری صحیح از سوی مستأجر دچار خسارت شده و باید قبل از تعمیرات اساسی ثبت گردد]، لذا جهت حفظ و صورت برداری از وضعیت فعلی ملک و نیز [مثلاً: ثبت وضعیت تحویل کلید و ملک در زمان تخلیه] در صورت طرح دعوای آتی، مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (در صورت لزوم) جهت [شرح اقدامات مورد نیاز، مثلاً: معاینه محل و تهیه صورتمجلس از وضعیت کنونی ملک و مستحدثات و تغییرات احتمالی آن] مورد استدعاست.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نمونه دادخواست تامین دلیل در مورد شهادت شهود

گاهی اوقات، بیم آن می رود که شهود یک واقعه مهم، به دلیل مسافرت، بیماری یا فوت، در آینده در دسترس نباشند. در چنین شرایطی، می توان درخواست تامین دلیل از طریق استماع شهادت شهود را قبل از طرح دعوای اصلی مطرح کرد.

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل، نشانی کامل، کد ملی (در صورت اطلاع)]
مرجع رسیدگی: ریاست محترم دادگاه صلح [نام شهرستان]
موضوع خواسته: تقاضای صدور قرار تامین دلیل (استماع شهادت شهود)
دلایل و منضمات:
1.  کپی مصدق کارت ملی خواهان
2.  لیست اسامی و نشانی شهود
3.  [سایر مستندات مرتبط]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] در خصوص [شرح مختصر موضوع دعوای احتمالی، مثلاً: اثبات وقوع یک عقد شفاهی / اثبات مالکیت / اثبات نحوه وقوع یک حادثه] دارای حق می باشم. شهود اینجانب، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد اول] به نشانی [آدرس شاهد اول] و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد دوم] به نشانی [آدرس شاهد دوم]، از جمله افراد مطلع از جزئیات این موضوع می باشند.
نظر به اینکه [شرح اوضاع و احوال موجب بیم زوال شهادت، مثلاً: شهود مذکور قصد مهاجرت به کشور دیگر را دارند و یا به دلیل کهولت سن و بیماری، بیم از دسترس خارج شدن و عدم امکان ادای شهادت ایشان در آینده وجود دارد] و به منظور حفظ شهادت ایشان جهت استناد در دعوای احتمالی آتی، مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه صلح [نام شهرستان] تقاضای صدور قرار تامین دلیل از طریق استماع شهادت شهود مذکور و صورت برداری از اظهارات ایشان، مورد استدعاست.

محل امضا و تاریخ: [نام و نام خانوادگی خواهان، تاریخ]

نکات مهم پس از صدور و اجرای قرار تامین دلیل

پس از صدور و اجرای قرار تامین دلیل، چندین نکته مهم وجود دارد که باید به آن ها توجه کرد تا استفاده از این ابزار حقوقی به نحو مطلوب صورت پذیرد.

ارزش اثباتی قرار تامین دلیل

بسیار مهم است که بدانیم «قرار تامین دلیل» به خودی خود، به منزله اثبات نهایی حق یا صدور حکم قطعی نیست. همان گونه که در ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده، مقصود از تامین دلیل، صرفاً ملاحظه و صورت برداری از دلایل است.

قرار تامین دلیل تنها یک اقدام احتیاطی برای حفظ وضعیت موجود ادله است. صورت برداری انجام شده توسط قاضی یا کارشناس، در واقع یک «دلیل» محسوب می شود که در دعوای اصلی، دادگاه رسیدگی کننده به ماهیت دعوا، آن را به همراه سایر ادله موجود در پرونده، مورد بررسی و ارزیابی قرار خواهد داد. ارزش اثباتی این دلیل مانند سایر دلایل (مثل شهادت شهود، اسناد، امارات) توسط دادگاه اصلی تعیین می شود و ممکن است به تنهایی برای اثبات حق کافی نباشد.

نحوه استناد به قرار تامین دلیل در دعوای اصلی بدین صورت است که متقاضی می تواند در دادخواست اصلی یا در جریان رسیدگی، به گزارش تامین دلیل صورت گرفته اشاره کرده و آن را به عنوان یکی از مستندات و دلایل اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه نماید. دادگاه سپس با توجه به محتوای گزارش، اوضاع و احوال پرونده و سایر دلایل، در خصوص اعتبار و تأثیر آن در اثبات دعوا تصمیم گیری خواهد کرد.

حق طرف مقابل

اگرچه در برخی موارد، مانند فوریت شدید، قرار تامین دلیل ممکن است بدون ابلاغ به طرف مقابل اجرا شود، اما این به معنای سلب حقوق دفاعی او نیست. در دعوای اصلی که پس از تامین دلیل مطرح می شود، طرف مقابل (خوانده) حق دارد:

• به گزارش تامین دلیل اعتراض کند.
• ایراداتی بر نحوه انجام تامین دلیل (مثلاً عدم رعایت تشریفات، عدم تخصص کارشناس) وارد کند.
• دلایل و مستندات خود را در رد یا تضعیف ارزش اثباتی گزارش تامین دلیل ارائه دهد.

دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی مکلف است به این اعتراضات و ایرادات رسیدگی کرده و با در نظر گرفتن دفاعیات طرفین، تصمیم مقتضی را اتخاذ نماید. این امر، تضمینی برای رعایت اصول دادرسی عادلانه و حقوق دفاعی افراد است.

هزینه تامین دلیل

همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، درخواست تامین دلیل جزء دعاوی غیرمالی محسوب می شود. لذا، هزینه های دادرسی مربوط به آن مطابق با تعرفه های قانونی دعاوی غیرمالی تعیین و محاسبه می گردد. این هزینه ها در زمان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، بر عهده درخواست کننده (خواهان) است. علاوه بر هزینه دادرسی ثابت، در صورتی که اجرای قرار تامین دلیل مستلزم جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، متقاضی باید هزینه کارشناسی را نیز جداگانه پرداخت نماید. این هزینه ها در نهایت ممکن است در صورت پیروزی در دعوای اصلی، به عنوان بخشی از خسارات دادرسی از طرف مقابل قابل مطالبه باشد، اما در مرحله تامین دلیل، پرداخت آن به عهده متقاضی است.

نتیجه گیری

متن درخواست تامین دلیل ابزاری بسیار قدرتمند و حیاتی در نظام حقوقی ایران است که به افراد امکان می دهد تا با حفظ و مستندسازی ادله و مدارک خود، پیش از آنکه دستخوش تغییر یا زوال شوند، از تضییع حقوقشان جلوگیری کنند. از تعریف قانونی بر مبنای ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی و ماهیت احتیاطی آن، تا تغییرات اخیر در مرجع صالح (دادگاه صلح) و نحوه نگارش دقیق دادخواست، تمامی ابعاد این نهاد حقوقی بر اهمیت اقدام به موقع و صحیح در این زمینه تأکید دارند. ارائه نمونه های کاربردی برای شرایط مختلف، از خسارت و ملک اجاره ای گرفته تا استماع شهادت شهود، به متقاضیان کمک می کند تا با درک بهتر و مستندات قوی تر، حقوق خود را پیگیری کنند.

استفاده مؤثر از تامین دلیل نه تنها به افراد در جمع آوری و حفظ مستندات کمک می کند، بلکه فرآیند دادرسی را نیز تسهیل می بخشد. هرچند ارزش اثباتی آن در نهایت توسط دادگاه اصلی تعیین می شود، اما اقدام به موقع در ثبت و صورت برداری از دلایل، گام مهمی در مسیر تحقق عدالت است. توصیه می شود در تمامی مراحل، به ویژه در نگارش دقیق متن درخواست تامین دلیل و تعیین اوضاع و احوال موجب درخواست، با وکیل متخصص در امور حقوقی مشورت گردد تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود و از هرگونه اشتباه احتمالی که ممکن است به رد درخواست منجر شود، جلوگیری به عمل آید.

دانلود نمونه متن درخواست تامین دلیل

برای سهولت کاربران، امکان دسترسی به یک نمونه کامل و استاندارد از متن درخواست تامین دلیل فراهم شده است. این نمونه می تواند به عنوان یک الگوی اولیه برای تنظیم دادخواست های مختلف مورد استفاده قرار گیرد و کاربران با تکمیل مشخصات و جزئیات پرونده خود، قادر به ارائه یک درخواست حقوقی صحیح خواهند بود.

جهت دانلود فایل نمونه متن درخواست تامین دلیل، می توانید به بخش مربوطه در وبسایت مراجعه نمایید.