درخواست اعسار مطلق مهریه

درخواست اعسار مطلق مهریه به معنای توقف کامل و همیشگی پرداخت مهریه به دلیل عدم توانایی مالی، در رویه قضایی ایران به ندرت پذیرفته می شود و عملاً امکان پذیر نیست. نظام حقوقی ایران برای موارد ناتوانی در پرداخت مهریه، راهکار «تعدیل اقساط مهریه» را پیش بینی کرده است. در این فرآیند، زوج می تواند با اثبات تغییر فاحش در وضعیت مالی خود، از دادگاه درخواست کند تا میزان اقساط تعیین شده برای مهریه را کاهش دهد یا نحوه پرداخت را متناسب با شرایط جدید مالی او تغییر دهد. این مقاله به بررسی دقیق مفهوم اعسار، تفاوت آن با تعدیل اقساط و راهکارهای قانونی پیش روی محکومین به پرداخت مهریه می پردازد.

یکی از چالش های رایج در دعاوی خانواده، موضوع پرداخت مهریه و مشکلات مالی ناشی از آن برای زوج است. بسیاری از مردانی که محکوم به پرداخت مهریه، خصوصاً به صورت اقساطی، شده اند، با تغییر شرایط اقتصادی یا وضعیت شخصی خود، در پرداخت این اقساط با مشکل مواجه می شوند. در چنین شرایطی، جستجو برای یافتن راهکاری قانونی به منظور کاهش بار مالی، آن ها را به سمت اصطلاحاتی نظیر «درخواست اعسار مطلق مهریه» سوق می دهد. اما آیا چنین درخواستی در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده و راهگشاست؟ درک صحیح مفاهیم حقوقی مرتبط با اعسار و تعدیل اقساط مهریه، برای افرادی که درگیر این مسائل هستند، ضروری است تا بتوانند مسیر قانونی صحیح را برای حل مشکلات خود طی کنند.

اعسار چیست؟ اعسار مطلق و نسبی در یک نگاه کلی

مفهوم «اعسار» در نظام حقوقی ایران، به معنای عدم توانایی شخص مدیون (بدهکار) برای پرداخت دیون و تعهدات مالی خود است. این عدم توانایی باید به حدی باشد که فرد نتواند بدهی خود را به طور کامل یا در سررسید مقرر بپردازد. اعسار در حقوق ایران به دو دسته اصلی «اعسار مطلق» و «اعسار نسبی» تقسیم می شود که هر یک شرایط و آثار حقوقی خاص خود را دارند.

تعریف اعسار

اعسار حالتی است که شخص به دلیل کافی نبودن دارایی یا عدم دسترسی به آن، قادر به تأدیه دیون خود نباشد. هدف اصلی از تأسیس نهاد اعسار، حمایت از مدیونینی است که بدون تقصیر و به دلیل مشکلات مالی واقعی، از پرداخت بدهی خود عاجز مانده اند. قانونگذار با در نظر گرفتن این شرایط، امکان تقسیط بدهی یا در موارد خاص، توقف موقت پرداخت را فراهم آورده تا فرد معسر بتواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.

اعسار مطلق

اعسار مطلق به وضعیتی اطلاق می شود که شخص مدیون به هیچ وجه، حتی به صورت قسطی، توانایی پرداخت بدهی خود را نداشته باشد و هیچ گونه مال و دارایی قابل دسترس برای پرداخت بدهی نیز در اختیار نداشته باشد. این نوع اعسار در مواردی مطرح می شود که مدیون کاملاً تهیدست و ناتوان از پرداخت هر مقداری از دین است. برای مثال، در برخی دعاوی حقوقی که مدیون هیچ گونه درآمد و مالی ندارد، ممکن است حکم اعسار مطلق صادر شود. اما حتی در این موارد نیز، دین ساقط نمی شود و با تغییر وضعیت مالی مدیون در آینده، بدهی او مجدداً قابل وصول خواهد بود. عمده کاربرد اعسار مطلق، در مواردی است که فرد از پرداخت هزینه های دادرسی یا جزای نقدی عاجز است.

اعسار نسبی

اعسار نسبی، برخلاف اعسار مطلق، به وضعیتی اشاره دارد که شخص مدیون قادر به پرداخت بدهی خود به صورت یکجا نیست، اما توانایی پرداخت آن را به صورت اقساطی در طول زمان دارد. این نوع اعسار شایع ترین شکل اعسار است که در دعاوی مالی و به خصوص مهریه کاربرد فراوان دارد. زمانی که دادگاه اعسار نسبی مدیون را احراز می کند، با توجه به توانایی مالی او، میزان و زمان پرداخت اقساط را تعیین می کند. در این حالت، اصل دین بر ذمه مدیون باقی می ماند و صرفاً نحوه و زمان پرداخت آن تعدیل می گردد.

تفاوت کلیدی اعسار مطلق و نسبی

تفاوت اصلی این دو نوع اعسار در میزان عدم تمکن مالی مدیون و شیوه پرداخت دین است. در اعسار مطلق، فرد حتی توان پرداخت قسطی را نیز ندارد و فاقد هرگونه مال است، در حالی که در اعسار نسبی، فرد توان پرداخت قسطی را دارد اما از پرداخت یکجا عاجز است. در بحث مهریه، آنچه که در ابتدا مطرح می شود و به موجب آن، مهریه به صورت اقساطی پرداخت می گردد، همان اعسار نسبی است.

درخواست اعسار مطلق برای مهریه: آیا در رویه قضایی ایران پذیرفته می شود؟

یکی از پرسش های اساسی برای مردانی که درگیر پرونده های مهریه هستند، این است که آیا می توانند با طرح درخواست اعسار مطلق، خود را از پرداخت کامل مهریه رها کنند؟ پاسخ حقوقی و رویه ای به این پرسش، بر خلاف تصور عمومی برخی افراد، منفی است.

به صراحت باید گفت که «اعسار مطلق» به معنای توقف کامل و همیشگی پرداخت مهریه، به دلیل ماهیت خاص دین مهریه و همچنین رویه قضایی جاری در دادگاه های خانواده ایران، به ندرت (و عملاً می توان گفت هرگز) در دادگاه ها پذیرفته نمی شود.

چرا اعسار مطلق مهریه پذیرفته نمی شود؟

عدم پذیرش اعسار مطلق برای مهریه ریشه در چند دلیل حقوقی و فقهی دارد:

1. ماهیت مهریه به عنوان دین ممتاز: مهریه، به محض وقوع عقد نکاح، بر ذمه مرد مستقر می شود و جزو دیون ممتازه محسوب می گردد. این بدان معناست که حتی در صورت فوت زوج و وجود سایر دیون، مهریه از اولویت پرداخت برخوردار است. این ماهیت، امکان توقف کامل پرداخت آن را بسیار دشوار می سازد.
2. حق زن و دین بر ذمه مرد: مهریه حق شرعی و قانونی زن است که به موجب عقد نکاح ایجاد شده و بر ذمه مرد قرار می گیرد. حتی در صورت عدم تمکن مالی کامل مرد، این دین از بین نمی رود و ساقط نمی شود. صرفاً نحوه و زمان پرداخت آن ممکن است تعدیل شود. قانونگذار به دلیل حمایت از حقوق مالی زن، توقف کامل پرداخت این دین را بر نمی تابد.
3. امکان کسب توانایی مالی در آینده: حتی اگر مرد در حال حاضر هیچ گونه توانایی مالی نداشته باشد، این امکان وجود دارد که در آینده و با تغییر شرایط (مثلاً اشتغال، ارث یا افزایش درآمد)، تمکن مالی پیدا کند. در چنین مواردی، دین مهریه مجدداً قابل وصول خواهد بود. بنابراین، اعسار مطلق در مورد مهریه، نمی تواند به معنای بخشش یا اسقاط آن تلقی شود.
4. رویه های قضایی: تجربه عملی در دادگاه های خانواده نشان می دهد که قضات هرگز حکم به اعسار مطلق از پرداخت مهریه نمی دهند. حداکثر حکمی که در صورت اثبات اعسار صادر می شود، تعیین اقساط (اعسار نسبی) یا تعدیل اقساط قبلی است.

بررسی ابهامات و منشأ سردرگمی

ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا برخی افراد به دنبال اصطلاح «اعسار مطلق مهریه» هستند؟ ریشه این سردرگمی عمدتاً به عدم اطلاع کافی از اصطلاحات دقیق حقوقی و تفاوت میان «اعسار اولیه» (که منجر به تقسیط می شود) و «تعدیل اقساط» (که پس از تقسیط اولیه مطرح می گردد) باز می گردد. بسیاری از افراد تصور می کنند که همانند برخی دیون دیگر، می توانند با اثبات مطلق بودن اعسار خود، به کلی از پرداخت مهریه معاف شوند، در حالی که چنین برداشتی از اساس صحیح نیست.

معرفی راهکار اصلی: درخواست تعدیل اقساط مهریه

با توجه به توضیحات فوق، راهکار صحیح و قانونی برای مردانی که پس از تعیین اقساط اولیه مهریه، دچار تغییر فاحش در وضعیت مالی خود شده و از پرداخت اقساط فعلی ناتوان هستند، «درخواست تعدیل اقساط مهریه» است. این راهکار به زوج امکان می دهد تا با مراجعه به دادگاه، متناسب با شرایط مالی جدید خود، مبلغ اقساط مهریه را کاهش دهد یا در موارد خاص، درخواست تعلیق موقت پرداخت را مطرح کند. تأکید بر این نکته حیاتی است که در هیچ کجای رویه قضایی، امکان توقف کامل و دائم پرداخت مهریه به دلیل اعسار مطلق وجود ندارد.

در نظام حقوقی ایران، مهریه یک دین ممتاز بر ذمه زوج است و حتی در صورت عدم تمکن مالی مطلق، ساقط نمی شود. راهکار قانونی برای کاهش بار پرداخت مهریه، نه «اعسار مطلق»، بلکه «تعدیل اقساط مهریه» است.

راهکار قانونی جایگزین: همه چیز درباره درخواست تعدیل اقساط مهریه

همانطور که پیش تر اشاره شد، در مواجهه با ناتوانی در پرداخت اقساط مهریه، تنها راهکار قانونی و عملی، «درخواست تعدیل اقساط مهریه» است. این فرآیند به زوج امکان می دهد تا با اثبات تغییر در وضعیت مالی خود، از دادگاه بخواهد که میزان اقساط مهریه را متناسب با توانایی جدیدش، کاهش دهد.

تعدیل اقساط مهریه چیست؟

تعدیل اقساط مهریه، دعوایی حقوقی است که پس از صدور حکم قطعی اعسار نسبی و تعیین اقساط برای پرداخت مهریه، توسط زوج (مدیون) مطرح می شود. هدف از این درخواست، تغییر در شرایط پرداخت اقساط مهریه است که پیش تر توسط دادگاه تعیین شده است. این تغییر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش مبلغ اقساط ماهانه: برای مثال، از هر دو ماه یک سکه به هر سه ماه یک سکه.
• افزایش مدت زمان پرداخت: با کاهش مبلغ هر قسط، طبیعی است که کل زمان پرداخت افزایش می یابد.
• تعلیق موقت پرداخت: در شرایط بسیار خاص و بحرانی (مانند بیماری شدید و طولانی مدت یا بیکاری کامل)، ممکن است دادگاه برای مدت محدودی پرداخت اقساط را به تعلیق درآورد، هرچند این مورد کمتر اتفاق می افتد و نیازمند دلایل بسیار قوی است.

ماهیت این درخواست، بر اساس اصول عدالت قضایی و لزوم تناسب توانایی مالی مدیون با تعهدات او استوار است. دادگاه با بررسی مجدد وضعیت مالی زوج، رأی جدیدی صادر می کند که مطابق با شرایط فعلی او باشد.

شرایط درخواست تعدیل اقساط مهریه

برای اینکه دادگاه به درخواست تعدیل اقساط مهریه رسیدگی و حکم مثبت صادر کند، وجود شرایط خاصی ضروری است:

1. تغییر فاحش در وضعیت مالی زوج: این مهمترین شرط است. زوج باید ثابت کند که از زمان صدور حکم اولیه اعسار و تقسیط مهریه، وضعیت مالی او به شکل چشمگیری بدتر شده است. این تغییر می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
   • کاهش درآمد: بیکاری، کاهش حقوق و مزایا، ورشکستگی کسب و کار، از کار افتادگی، بازنشستگی با حقوق کمتر.
   • افزایش هزینه های ضروری زندگی: ازدواج مجدد و تشکیل خانواده جدید (در صورت داشتن فرزند از همسر دوم)، تولد فرزند جدید، هزینه های درمانی سنگین و غیرقابل پیش بینی برای خود یا افراد تحت تکفل، افزایش چشمگیر اجاره بها، پرداخت بدهی های سنگین و غیرقابل اجتناب دیگر (مثل بدهی بانکی یا دیه).

   صرف ادعا کافی نیست و زوج باید مدارک مستدل برای اثبات این تغییرات ارائه دهد.

2. عدم تمکن مالی برای پرداخت اقساط فعلی: زوج باید ثابت کند که پرداخت اقساط مهریه با مبلغ قبلی، زندگی عادی و حداقلی او را مختل کرده و او را در مضیقه قرار می دهد. به عبارت دیگر، پرداخت اقساط فعلی، خارج از توانایی متعارف او است.
3. کدام دادگاه صالح است؟ مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تعدیل اقساط مهریه، دادگاه خانواده ای است که حکم اولیه اعسار و تقسیط مهریه را صادر کرده است. در برخی موارد، دادگاه محل اقامت فعلی زوج نیز ممکن است صالح به رسیدگی باشد، اما غالباً دادگاه صادرکننده حکم اولیه ترجیح دارد.

مدارک لازم برای تقدیم دادخواست تعدیل اقساط مهریه

جمع آوری و ارائه مدارک کامل و دقیق، نقش تعیین کننده ای در موفقیت درخواست تعدیل اقساط دارد. این مدارک شامل:

• تصویر مصدق (کپی برابر اصل شده) حکم قطعی مهریه و حکم اعسار سابق و تقسیط.
• دادخواست تعدیل اقساط مهریه که باید به دقت و با ذکر دلایل و مستندات تنظیم شود. (استفاده از فرم های استاندارد دادخواست ضروری است).
• لیست کامل اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول زوج (شامل حساب های بانکی، حقوق و مزایای شغلی، سهام، خودرو، ملک و…).
• مدارک اثبات کاهش درآمد یا افزایش هزینه ها:
  • فیش حقوقی جدید (در صورت کاهش حقوق).
  • گواهی از کارفرما مبنی بر تعدیل حقوق یا اخراج از کار.
  • مدارک پزشکی معتبر (برای اثبات بیماری و هزینه های درمانی).
  • اجاره نامه جدید با مبلغ بالاتر.
  • اسناد رسمی بدهی های جدید و سنگین.
  • مدارک تحصیلی و مدارک شناسایی فرزندان (جهت اثبات هزینه های معیشتی).
• شهادت حداقل دو نفر شاهد مطلع از وضعیت مالی زوج: این شهود باید از وضعیت مالی، درآمد و هزینه های زندگی زوج اطلاع کامل داشته باشند و بتوانند در دادگاه شهادت دهند. مشخصات کامل آن ها (شامل نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و شغل) باید در دادخواست ذکر شود.
• تصویر شناسنامه و کارت ملی زوج.

مراحل پیگیری درخواست تعدیل اقساط

فرآیند پیگیری درخواست تعدیل اقساط مهریه، شامل گام های مشخصی است:

1. تهیه و تنظیم دادخواست: دادخواست باید با دقت و توسط وکیل متخصص یا خود زوج، با ذکر دلایل موجه و مستندات کامل، تنظیم شود.
2. تقدیم دادخواست به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: دادخواست به همراه تمامی مدارک پیوستی، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده صالح ارسال می شود.
3. تعیین وقت رسیدگی: پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه ارجاع شده و وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ می گردد.
4. حضور در جلسه دادرسی: زوج و وکیل او باید در جلسه دادگاه حاضر شده و توضیحات لازم را در خصوص دلایل درخواست تعدیل ارائه دهند. زوجه نیز می تواند در این جلسه حضور یافته و دفاعیات خود را مطرح کند.
5. ارائه مستندات و شهادت شهود: زوج باید تمامی مستندات جمع آوری شده را به دادگاه ارائه دهد و شهود معرفی شده نیز در صورت لزوم، در دادگاه حاضر شده و شهادت خود را ادا کنند.
6. بررسی مدارک و استماع شهادت: قاضی با دقت مدارک را بررسی کرده و به شهادت شهود گوش می دهد تا از صحت ادعای زوج اطمینان حاصل کند.
7. صدور رأی دادگاه: پس از تکمیل تحقیقات و بررسی های لازم، قاضی رأی خود را صادر می کند. این رأی می تواند شامل کاهش اقساط، افزایش مدت زمان پرداخت، یا در صورت عدم اثبات شرایط، رد درخواست تعدیل باشد.
8. امکان اعتراض به رأی صادره: هر یک از طرفین که به رأی دادگاه اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً 20 روز)، از طریق دادگاه تجدیدنظر استان، به رأی اعتراض کنند.

این فرآیند، یک مسیر قانونی مشخص و متناسب با اصول حقوقی است که به زوج امکان می دهد در صورت بروز مشکلات مالی، بار تعهدات خود را مدیریت کند.

تفاوت های کلیدی بین اعسار اولیه و تعدیل اقساط

در مباحث مربوط به مهریه و ناتوانی در پرداخت آن، دو مفهوم «اعسار اولیه» و «تعدیل اقساط» مطرح می شود که گرچه هر دو با هدف تناسب توان مالی زوج با میزان پرداخت هستند، اما در زمان و شرایط طرح با یکدیگر تفاوت های اساسی دارند.

اعسار اولیه

«اعسار اولیه» به درخواستی گفته می شود که زوج بلافاصله پس از محکومیت به پرداخت مهریه (چه به صورت کامل و چه به صورت عندالمطالبه) و پیش از شروع پرداخت یا پس از اولین درخواست زوجه، آن را مطرح می کند. در این مرحله، هدف زوج این است که ثابت کند توانایی پرداخت کامل و یکجای مهریه را ندارد و به همین دلیل، از دادگاه درخواست می کند تا مهریه را به صورت اقساطی برای او تعیین کند.

قاضی پس از بررسی وضعیت مالی زوج، دارایی ها، درآمد و هزینه های او و همچنین استماع شهادت شهود، در صورتی که اعسار زوج را احراز کند، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل تعیین مبلغ هر قسط و زمان بندی پرداخت آن است. به عبارت دیگر، اعسار اولیه همان «اعسار نسبی» است که در ابتدای پرونده مطرح شده و منجر به تعیین نحوه پرداخت مهریه به صورت قسط بندی می شود.

تعدیل اقساط

«تعدیل اقساط» اما، فرآیندی است که پس از صدور حکم قطعی اعسار اولیه و تعیین اقساط مهریه، و به دلیل تغییر فاحش و غیرمنتظره در وضعیت مالی زوج مطرح می شود. زوجی که پیش تر حکم تقسیط مهریه را دریافت کرده است، اکنون به دلیل کاهش درآمد، افزایش هزینه ها، بیماری، بیکاری یا هر دلیل موجه دیگری، توانایی پرداخت همان اقساط تعیین شده قبلی را نیز از دست داده است.

در این مرحله، زوج با ارائه مدارک و مستندات جدید، از دادگاه می خواهد که در حکم قبلی بازنگری کرده و میزان اقساط مهریه را متناسب با شرایط مالی جدید او، کاهش دهد یا در نحوه پرداخت آن تغییر ایجاد کند. این به معنای آن است که اساس دین مهریه و تعهد به پرداخت آن همچنان پابرجاست، اما شرایط پرداخت آن بر اساس اصول انصاف و توانایی واقعی مدیون، تغییر می کند.

هدف مشترک، مراحل متفاوت

در هر دو مورد، هدف اصلی، ایجاد تناسب بین توانایی مالی زوج و تعهد او به پرداخت مهریه است. اما تفاوت اصلی در زمان و مرحله ای است که این درخواست ها مطرح می شوند:

• اعسار اولیه: در ابتدای کار، برای تقسیط مهریه به جای پرداخت یکجا.
• تعدیل اقساط: پس از تقسیط اولیه، برای تغییر مبلغ اقساط به دلیل تغییر شرایط مالی.

درک این تفاوت ها برای زوجین ضروری است تا بتوانند در زمان مناسب، دعوای حقوقی صحیح را در دادگاه مطرح کرده و از حقوق خود به درستی دفاع کنند. این تمایز، اهمیت مشاوره با وکیل متخصص را بیش از پیش روشن می سازد.

نکات مهم و توصیه های حقوقی حیاتی

در فرآیند درخواست اعسار و به ویژه تعدیل اقساط مهریه، توجه به نکات و توصیه های حقوقی زیر می تواند نقش بسزایی در نتیجه مطلوب و حفظ حقوق زوج داشته باشد:

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص

پرونده های مهریه و اعسار از جمله دعاوی پیچیده و حساس در دادگاه های خانواده هستند که نیازمند دانش حقوقی عمیق و تجربه کافی در رویه قضایی است. بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده و مهریه، می تواند به زوج کمک کند تا مسیر قانونی صحیح را شناسایی کرده، مدارک لازم را به درستی جمع آوری و تنظیم کند، و در جلسات دادگاه با دفاع قوی و مؤثر، شانس موفقیت خود را افزایش دهد. یک وکیل مجرب می تواند تفاوت های ظریف حقوقی را توضیح داده و از اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.

صداقت و شفافیت در ارائه اطلاعات

یکی از اصول اساسی در دعاوی اعسار و تعدیل اقساط، صداقت و شفافیت کامل در ارائه اطلاعات مالی به دادگاه است. هرگونه پنهان کاری، ارائه اطلاعات نادرست یا مدارک جعلی، نه تنها به رد درخواست منجر می شود، بلکه می تواند عواقب حقوقی جدی تری نظیر جرم کتمان حقیقت یا ارائه سند مجعول را در پی داشته باشد. قاضی با بررسی دقیق و تحقیق محلی و استعلام از مراجع مربوطه، صحت ادعای زوج را احراز می کند.

جمع آوری مستندات قوی و کامل

همانطور که پیش تر ذکر شد، اثبات ادعای اعسار یا تغییر وضعیت مالی نیازمند مستندات قوی و قابل استناد است. صرف ادعا کافی نیست. زوج باید تمامی مدارک مربوط به کاهش درآمد (فیش حقوقی، گواهی از کارفرما)، افزایش هزینه ها (مدارک پزشکی، اجاره نامه، اسناد بدهی)، و لیست اموال خود را به دقت جمع آوری و به همراه دادخواست ارائه دهد. هرچه مدارک مستدل تر و کامل تر باشد، شانس اقناع قاضی بیشتر خواهد بود.

پیامدهای عدم پرداخت اقساط بدون حکم دادگاه

یکی از اشتباهات رایج در میان زوجین، توقف خودسرانه پرداخت اقساط مهریه به دلیل مشکلات مالی، بدون دریافت حکم جدید از دادگاه است. این اقدام می تواند عواقب بسیار نامطلوبی داشته باشد، از جمله:

• جلب زوج: زوجه می تواند با استناد به حکم قطعی تقسیط مهریه و عدم پرداخت اقساط، درخواست جلب زوج را از دادگاه مطالبه کند.
• توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت اقساط، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال زوج را برای وصول مهریه خود مطرح کند.
• سنگین تر شدن پرونده: عدم پرداخت اقساط، می تواند باعث پیچیده تر شدن پرونده و از بین رفتن حسن نیت زوج در نگاه قاضی شود.

بنابراین، در صورت بروز مشکل مالی، به جای توقف خودسرانه پرداخت، باید فوراً نسبت به طرح دعوای تعدیل اقساط اقدام کرد.

مدت زمان رسیدگی

فرآیند رسیدگی به درخواست تعدیل اقساط مهریه، بسته به شعبه دادگاه، حجم کاری و پیچیدگی پرونده، ممکن است زمان بر باشد. از زمان ثبت دادخواست تا صدور رأی قطعی (با احتساب مرحله تجدیدنظر)، می تواند چندین ماه به طول بینجامد. لذا، زوج باید صبور بوده و پیگیری های لازم را انجام دهد.

نقش قاضی در تعیین میزان اقساط

قاضی در تعیین میزان اقساط تعدیل شده، اختیارات وسیعی دارد. وی با در نظر گرفتن کلیه جوانب پرونده، از جمله شأن اجتماعی زوج، وضعیت مالی فعلی و آینده او، تعداد افراد تحت تکفل، هزینه های زندگی ضروری، و سایر دیون، رأی صادر می کند. هدف قاضی، ایجاد توازن بین حقوق زوجه و توانایی واقعی زوج برای پرداخت است.

امکان درخواست مجدد تعدیل

در صورتی که پس از صدور حکم تعدیل اقساط، مجدداً وضعیت مالی زوج به طور فاحش و غیرمنتظره ای تغییر کند (مثلاً برای بار دوم دچار بیکاری شود یا هزینه های درمانی سنگینی برای او پیش آید)، امکان طرح درخواست مجدد تعدیل اقساط مهریه وجود دارد. این موضوع نشان می دهد که تصمیمات دادگاه بر اساس شرایط زمانی و مالی زوج اتخاذ می شود و در صورت تغییر بنیادی این شرایط، امکان بازنگری وجود دارد.

نتیجه گیری

در بحث پرداخت مهریه و چالش های مالی مرتبط با آن، بسیاری از مردان به دنبال راهکاری به نام «درخواست اعسار مطلق مهریه» هستند تا از پرداخت کامل آن معاف شوند. اما همان گونه که به تفصیل شرح داده شد، در نظام حقوقی و رویه قضایی ایران، «اعسار مطلق» به معنای توقف همیشگی پرداخت مهریه، عملاً پذیرفته نمی شود. مهریه به عنوان یک دین شرعی و قانونی بر ذمه مرد، حتی در صورت عدم تمکن کامل، ساقط نخواهد شد و تعهد به پرداخت آن باقی است.

راهکار قانونی و صحیح برای مردانی که پس از تعیین اقساط اولیه مهریه، با تغییرات اساسی در وضعیت مالی خود مواجه شده اند، «درخواست تعدیل اقساط مهریه» است. این فرآیند به زوج امکان می دهد تا با ارائه مستندات قوی و اثبات کاهش درآمد یا افزایش هزینه های ضروری، از دادگاه درخواست کند تا میزان اقساط را متناسب با توانایی مالی جدید او کاهش دهد. این مسیر، هم حقوق زوجه را به رسمیت می شناسد و هم امکان مدیریت تعهدات مالی را برای زوج فراهم می آورد.

توصیه حیاتی این است که در مواجهه با مشکلات پرداخت مهریه، از اقدامات خودسرانه مانند توقف پرداخت اقساط به شدت پرهیز کرده و بلافاصله با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. بهره گیری از دانش حقوقی و تجربه یک وکیل مجرب، می تواند شما را در جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست، و ارائه دفاع مؤثر یاری کند تا از طریق مسیر قانونی درست، به راه حلی متناسب با وضعیت مالی خود دست یابید و از پیامدهای نامطلوب حقوقی جلوگیری کنید.