خلاصه کتاب مغز پویا: پشت پرده ی تغییرات پیوسته ی مغز ( نویسنده دیوید ایگلمن )

کتاب «مغز پویا: پشت پرده ی تغییرات پیوسته ی مغز» اثر دیوید ایگلمن، به مفهوم بنیادی نوروپلاستیستی می پردازد و نشان می دهد مغز انسان برخلاف تصور رایج، یک ساختار ثابت نیست، بلکه به طور مداوم در حال بازآرایی و انطباق با تجربیات جدید است. این اثر بینش های عمیقی درباره ی نحوه ی عملکرد مغز و توانایی بی نظیر آن در تغییر و یادگیری در طول زندگی ارائه می دهد.

درک کارکرد مغز، پیچیده ترین و شگفت انگیزترین عضو بدن، همواره یکی از جذاب ترین چالش های علمی بوده است. دیوید ایگلمن، عصب شناس برجسته و نویسنده محبوب، در کتاب تحسین شده ی خود «مغز پویا» (Livewired)، مخاطب را به سفری اکتشافی در اعماق این اندام مرموز دعوت می کند. این کتاب نه تنها مفاهیم پیچیده ی علوم اعصاب را به زبانی شیوا و قابل فهم برای عموم تبیین می کند، بلکه با مثال های عینی و تحقیقات پیشگامانه، پتانسیل های بی کران مغز انسان را به تصویر می کشد. ایگلمن در این اثر، پرسش های بنیادینی را مطرح می کند: چگونه یک فرد نابینا می تواند با زبان خود ببیند یا یک ناشنوا با پوست خود بشنود؟ چه عواملی شخصیت ما را شکل می دهند؟ و چگونه می توانیم از قابلیت های نهفته ی مغز خود بهره برداری کنیم؟

دیوید ایگلمن: عصب شناسی که مرزهای فهم مغز را گسترش می دهد

دیوید ایگلمن، متولد ۱۹۷۱ در نیومکزیکو، یکی از تأثیرگذارترین عصب شناسان معاصر است که به دلیل توانایی بی نظیرش در تبیین مفاهیم پیچیده علمی برای مخاطب عام شهرت دارد. او فارغ التحصیل دانشگاه رایس و در حال حاضر استاد دانشگاه استنفورد است و ریاست شرکت NeoSensory را نیز بر عهده دارد. این شرکت در زمینه ی توسعه ی دستگاه های نوروتکنولوژی و جایگزینی حسی فعالیت می کند، ایده هایی که ایگلمن در کتاب «مغز پویا» به تفصیل به آن ها می پردازد.

ایگلمن با رویکردی نوآورانه و جذاب، نه تنها در محیط های آکادمیک، بلکه از طریق کتاب ها و مستندات تلویزیونی، سهم بسزایی در ارتقای دانش عمومی درباره ی مغز داشته است. آثار دیگر او مانند «ناشناخته: زندگی اسرارآمیز مغز» نیز با استقبال گسترده ای مواجه شده اند. سبک نگارش ایگلمن، ترکیبی از دقت علمی و داستان سرایی ماهرانه است که خواننده را به عمق موضوع می برد، بدون آنکه او را در پیچیدگی های فنی سردرگم کند. این ویژگی سبب شده تا آثار او برای طیف وسیعی از خوانندگان، از دانشجویان علوم اعصاب گرفته تا افراد کنجکاو بدون پیش زمینه تخصصی، جذاب و مفید باشد.

مفهوم محوری «مغز پویا»: درک نوروپلاستیستی و تغییر مداوم

قلب تپنده ی کتاب «مغز پویا»، مفهوم نوروپلاستیستی یا انعطاف پذیری عصبی است. ایگلمن با قاطعیت این باور رایج را که مغز پس از دوران کودکی ساختاری ثابت و بدون تغییر است، رد می کند. او نشان می دهد که مغز یک ارگانیسم زنده و پویاست که در تمام طول عمر، بر اساس تجربیات، یادگیری ها، محیط و حتی آسیب ها، مدام در حال سیم کشی مجدد و سازماندهی خود است. این تغییرات می توانند در سطح سلولی (ایجاد یا حذف سیناپس ها)، یا در سطح وسیع تر (تغییر در نقش نواحی مختلف مغز) رخ دهند.

ایگلمن این مفهوم انقلابی را با مثالی روشن از DNA توضیح می دهد. او بیان می کند که کشف ساختار DNA توسط کریک و واتسون تنها نیمی از راز حیات بود؛ نیمه ی دیگر، در محیط و تجربیاتی است که ما با دنیا داریم. برای درک این نکته، او خواننده را به سی هزار سال پیش می برد و می پرسد: اگر شما با همان DNA امروزی در آن زمان متولد می شدید، چه کسی می بودید؟ پاسخ او این است که شما اصلاً «شما» نمی بودید. آن «انسان غارنشین» با DNA مشابه شما، شاید از نظر ظاهری شباهت هایی می داشت، اما نحوه ی تفکر، استراتژی سازی، تخیل، عشق ورزی و درک او از گذشته و آینده کاملاً متفاوت از شما می بود. این مثال به خوبی نشان می دهد که چگونه محیط و تجربه ها، نقش حیاتی در سیم کشی و شکل دهی به هویت ما دارند.

نوروپلاستیستی نه تنها بر یادگیری و کسب مهارت های جدید تأثیر می گذارد، بلکه در فرایندهای بهبودی پس از آسیب های مغزی، انطباق با شرایط جدید زندگی و حتی شکل گیری شخصیت و عادات ما نقش محوری دارد. درک این قابلیت شگفت انگیز مغز، دریچه ای نو به سوی توانایی های پنهان انسان می گشاید و امیدواری های تازه ای را در زمینه های پزشکی، آموزش و توسعه فردی ایجاد می کند.

سفری عمیق به فصول دوازده گانه کتاب: افشای رازهای مغز

کتاب «مغز پویا» در دوازده فصل، لایه های مختلف نوروپلاستیستی و عملکرد مغز را با زبانی شیوا و با تکیه بر مثال های ملموس و تحقیقات علمی توضیح می دهد. در ادامه مروری بر ایده های اصلی هر فصل خواهیم داشت:

فصل ۱: مغستان صورتی ظریف

این فصل با مقدمه ای بر ساختار خارق العاده و پیچیدگی های بی شمار مغز آغاز می شود. ایگلمن با زبانی شاعرانه، این عضو صورتی رنگ را به عنوان پیچیده ترین ارکستر جهان معرفی می کند که هر لحظه در حال اجرای سمفونی حیات است.

فصل ۲: فقط دنیا را اضافه کنید

ایگلمن در این فصل بر نقش بی بدیل تجربیات محیطی در سیم کشی مغز تأکید می کند. او با مثال های مختلف، از جمله سناریوی انسان غارنشین، نشان می دهد که چگونه مغز ما نه تنها یک سخت افزار ثابت نیست، بلکه یک نرم افزار پویاست که با هر ورودی جدید، خود را بازنویسی می کند.

فصل ۳: درون آینه بیرون است

این فصل به چگونگی ساختن واقعیت توسط مغز ما می پردازد. ایگلمن توضیح می دهد که ما دنیا را آن گونه که هست نمی بینیم، بلکه مغزمان بر اساس ورودی های حسی و پیش زمینه های قبلی، یک مدل از واقعیت را درون سر ما ایجاد می کند. این مدل سازی مداوم، اساس درک ما از جهان است.

فصل ۴: سر درآوردن از ورودی ها

چگونگی پردازش و تفسیر اطلاعات حسی توسط مغز، موضوع اصلی این فصل است. ایگلمن تشریح می کند که چگونه مغز میلیاردها بیت اطلاعات دریافتی از حواس را تحلیل کرده و به الگوهایی معنادار تبدیل می کند تا بتوانیم در دنیای اطراف خود عمل کنیم.

فصل ۵: چگونه بدن بهتری داشته باشیم؟ (نوروتکنولوژی در عمل)

یکی از هیجان انگیزترین فصول کتاب، نوروپلاستیستی را در عمل نشان می دهد. ایگلمن به دستگاه های جایگزینی حسی (مانند فناوری NeoSensory که در شرکت خودش توسعه می یابد) اشاره می کند. او داستان نابینایی را تعریف می کند که با استفاده از یک دستگاه لرزشی روی زبانش، می تواند شکل اشیاء را درک کند، یا فرد ناشنوایی که با یک جلیقه لرزشی، صداها را با پوست خود «حس» می کند. این مثال ها قدرت شگفت انگیز مغز در انطباق با ورودی های جدید را آشکار می سازند.

فصل ۶: چرا تمرین اهمیت دارد؟

در این فصل، ایگلمن نقش حیاتی تکرار، تمرین و تخصص را در شکل دهی و تقویت مسیرهای عصبی توضیح می دهد. او نشان می دهد که چگونه هر بار که مهارتی را تمرین می کنیم، مغزمان خود را برای انجام بهتر آن سیم کشی می کند و این فرایند منجر به ایجاد تخصص و تبحر می شود.

فصل ۷: چرا عشق تا لحظه جدایی از ژرفای خود خبر ندارد؟

این فصل به جنبه های عاطفی و اجتماعی نوروپلاستیستی می پردازد. ایگلمن بررسی می کند که چگونه مغز ما در روابط عاطفی، تجربیات اجتماعی و تعاملات انسانی خود را شکل می دهد و چگونه این پویایی بر احساسات، دلبستگی ها و حتی جدایی ها تأثیر می گذارد.

فصل ۸: تعادل بر لبه تغییر

ایگلمن در این بخش، به چالش ظریف مغز در حفظ تعادل بین پایداری و تغییر می پردازد. مغز باید به اندازه ای پایدار باشد که هویت و خاطرات ما را حفظ کند، اما در عین حال به اندازه ای انعطاف پذیر باشد که بتواند با چالش ها و یادگیری های جدید کنار بیاید.

فصل ۹: چرا یاد دادن ترفند جدید به سگ های پیر سخت تر است؟

این فصل به بررسی چالش ها و فرصت های یادگیری در سنین بالاتر می پردازد. اگرچه مغز در کودکی بیشترین انعطاف پذیری را دارد، اما ایگلمن تأکید می کند که قابلیت تغییر هرگز به طور کامل از بین نمی رود و حتی در سنین بالا نیز امکان یادگیری و بازسازی وجود دارد.

فصل ۱۰: یادآوری و زمان

ماهیت پویا و اغلب غیرقابل اعتماد حافظه، موضوع این فصل است. ایگلمن توضیح می دهد که خاطرات ما ثابت و دست نخورده نیستند، بلکه هر بار که آن ها را به یاد می آوریم، مغزمان آن ها را بازسازی و در واقع کمی تغییر می دهد. این پویایی حافظه، پیامدهای مهمی در روانشناسی و حقوق دارد.

فصل ۱۱: گرگ و مریخ نورد

در این فصل، ایگلمن به چگونگی مواجهه مغز با محیط های جدید و ناشناخته می پردازد. او با مثال های جذاب نشان می دهد که چگونه مغز، حتی در مواجهه با چالش های بی سابقه یا تکنولوژی های آینده، قادر به انطباق و یافتن راه حل های خلاقانه است.

فصل ۱۲: پیدا کردن عشق گم شده اوتزی

فصل پایانی کتاب، جمع بندی ای از ایده های مطرح شده ارائه می دهد و به آینده پژوهی در مورد مغز و تکنولوژی می پردازد. ایگلمن به پتانسیل های بی کران نوروتکنولوژی و هوش مصنوعی اشاره می کند و چشم اندازی هیجان انگیز از آینده ی تعامل انسان و ماشین ترسیم می کند.

داستان الهام بخش آزمایشگاه مونتگومری: سیم کشی مغز و اخلاق علمی

ایگلمن برای روشن ساختن مفهوم پویایی مغز و اهمیت تجربیات، به یکی از جنجالی ترین و مهم ترین داستان های تاریخ علوم اعصاب اشاره می کند: ماجرای آزمایشگاه مونتگومری در سال ۱۹۸۱. این روایت، نه تنها بینشی عمیق در مورد چگونگی سیم کشی مجدد مغز ارائه می دهد، بلکه به پیامدهای اخلاقی و قانونی پژوهش بر حیوانات نیز می پردازد.

در سال ۱۹۸۱، الکس پاچیکو، دانشجویی که در واقع جاسوسی برای سازمان نوپای «بنیاد مردمی رعایت اصول اخلاقی در برابر حیوانات» (PETA) بود، وارد آزمایشگاه دکتر ادوارد تاب در مونتگومری شد. دکتر تاب در این آزمایشگاه، روی میمون هایی تحقیق می کرد که بخشی از عصب دست آن ها بریده شده بود تا اثرات ضایعات عصبی و بازتوانی را مطالعه کند. پاچیکو شبانه عکس هایی از میمون ها می گرفت که به ادعای او، رنج کشیدن آن ها را اغراق آمیز نشان می داد. این تصاویر و گزارش ها به سرعت منجر به ورود پلیس و تعطیلی ناگهانی آزمایشگاه شد. دکتر تاب ابتدا به عدم تأمین مراقبت های کافی دامپزشکی محکوم شد، هرچند بعدتر در دادگاه تجدیدنظر از او رفع اتهام گردید. با این حال، این وقایع نقطه عطفی در تصویب «قانون حمایت از حیوانات ۱۹۸۵» در کنگره آمریکا شد و قوانین جدیدی برای مراقبت از حیوانات در محیط های تحقیقاتی وضع گردید.

اما اهمیت این داستان برای بحث نوروپلاستیستی، فراتر از جنبه های قانونی و اخلاقی آن است. پس از تعطیلی آزمایشگاه و در کشمکشی حقوقی که تا دادگاه عالی ایالات متحده کشید، ۱۷ میمون آزمایشگاه به موسسه ملی سلامت (NIH) سپرده شدند. این میمون های معلول ده سال را در بازنشستگی پیش از موعد خود، به خوردن، آشامیدن و بازی گذراندند. در پایان این دوره، یکی از میمون ها به بیماری لاعلاجی دچار شد و دادگاه مجوز اتانازی آن را صادر کرد. اما قبل از این اقدام، گروهی از محققان علوم اعصاب پیشنهادی به قاضی دادند: از آنجا که عصب بریده شده این میمون برای مطالعه نوروپلاستیستی بی تأثیر نبوده، اجازه دهند قبل از اتانازی، نقشه برداری دقیقی از مغز آن انجام دهند.

در ۱۴ ژانویه ۱۹۹۰، تیمی از محققان الکترودهای ضبط کننده را روی قشر حسی-تنی مغز میمون قرار دادند، دقیقاً همان کاری که ویلدر پنفیلد روی بیماران انسانی انجام داده بود. آن ها در حین ضبط فعالیت نورون ها، دست، بازو و صورت میمون را لمس می کردند و به این ترتیب، نقشه ای دقیق از بدن در مغز او به دست آوردند.

«این یافته ها موجی در جامعه علوم اعصاب به راه انداخت: مغز این میمون ها، که انتظار می رفت پس از قطع عصب، بخش هایی از آن غیرفعال شده باشند، خود را به شکل های غیرمنتظره ای بازآرایی کرده بود. نواحی ای که قبلاً به اندام های قطع شده اختصاص داشتند، اکنون به سایر قسمت های بدن، مانند صورت، پاسخ می دادند. این گواهی قدرتمند بر قابلیت نوروپلاستیستی مغز بود.»

این تحقیق نشان داد که مغز انسان و حیوانات، نه تنها در برابر آسیب ها منفعل نیست، بلکه می تواند خود را برای جبران و انطباق، سیم کشی مجدد کند. این کشف، فهم ما از ترمیم آسیب های مغزی، یادگیری و حتی امکان جایگزینی حواس را به کلی دگرگون کرد. ایگلمن با روایت این داستان، به خواننده نشان می دهد که چگونه کشفیات علمی، نه تنها در آزمایشگاه ها، بلکه در دل ماجراهای انسانی و اخلاقی نیز شکل می گیرند و چگونه مغز ما همواره در حال تغییر و انطباق با جهان اطراف است.

فراتر از دانش: پیامدهای عملی «مغز پویا» در زندگی روزمره

درک مفهوم نوروپلاستیستی، صرفاً یک دستاورد علمی انتزاعی نیست؛ بلکه دارای پیامدهای عمیق و کاربردی در زندگی روزمره ی همه ی ماست. «مغز پویا» به ما نشان می دهد که چگونه می توانیم از این دانش برای بهبود کیفیت زندگی، غلبه بر چالش ها و شکل دهی به آینده خود استفاده کنیم.

امیدواری و کاهش ترس از محدودیت ها

یکی از مهم ترین پیام های کتاب، الهام بخشی و کاهش ترس از نقص و ناتوانی است. در گذشته، آسیب های مغزی یا فقدان حواس، اغلب به عنوان شرایطی غیرقابل بازگشت تلقی می شدند. اما با درک نوروپلاستیستی، می دانیم که مغز توانایی شگفت انگیزی برای جبران و یافتن راه های جایگزین دارد. داستان افرادی که با استفاده از تکنولوژی های جدید، حواس از دست رفته ی خود را به شکل متفاوتی تجربه می کنند (مانند دیدن با زبان یا شنیدن با پوست)، منبع عظیمی از امیدواری است. این دانش به ما می آموزد که حتی در مواجهه با بیماری ها یا محدودیت های فیزیکی، پتانسیل تغییر و انطباق در مغز ما پابرجاست.

رشد و تغییر فردی مداوم

مفهوم مغز پویا، اساس هرگونه رشد و توسعه فردی است. اگر مغز ما می توانست تغییر کند، پس ما نیز توانایی تغییر داریم. این دانش می تواند الهام بخش ما برای یادگیری مهارت های جدید در هر سنی، ترک عادت های نامطلوب، یا تقویت ویژگی های شخصیتی مثبت باشد. هر تمرین، هر تجربه ی جدید، و هر تعاملی با جهان اطراف، به معنای بازنویسی و تقویت مسیرهای عصبی در مغز ماست. بنابراین، ما مسئولیت مستقیم در شکل دهی به مغز و در نتیجه به خودمان داریم.

آینده علم، آموزش و نوروتکنولوژی

یافته های «مغز پویا» تأثیرات گسترده ای بر حوزه های آموزش، پزشکی و تکنولوژی دارد. در حوزه آموزش، این کتاب بر اهمیت تجربه عملی و محیط های یادگیری پویا تأکید می کند. سیستم های آموزشی می توانند با بهره گیری از اصول نوروپلاستیستی، روش هایی را توسعه دهند که یادگیری را مؤثرتر و ماندگارتر کنند. در پزشکی، این دانش می تواند به توسعه روش های جدید برای بازتوانی پس از سکته مغزی یا آسیب های نخاعی کمک کند. همچنین، در زمینه ی نوروتکنولوژی، ایگلمن به ابداع دستگاه هایی اشاره می کند که می توانند حواس جدیدی را به انسان بیفزایند یا توانایی های کنترلی ما بر جهان را از طریق افکارمان گسترش دهند، و به ما امکان می دهند تا آینده ای را متصور شویم که در آن، مرزهای توانایی های انسانی به گونه ای شگفت انگیز گسترش می یابد.

برای چه کسانی مطالعه کتاب «مغز پویا» ضروری است؟

کتاب «مغز پویا» با وجود پرداختن به مفاهیم عمیق علوم اعصاب، به گونه ای نگارش شده که برای طیف وسیعی از خوانندگان قابل فهم و جذاب باشد. همان طور که ایگلمن خود نیز تأکید دارد، این کتاب برای «همه» نوشته شده است و نیاز به پیش زمینه تخصصی ندارد. در اینجا گروه هایی که بیشترین بهره را از این اثر خواهند برد، آورده شده اند:

• عموم علاقه مندان به علوم اعصاب و روانشناسی: کسانی که به دنبال درک بهتری از کارکرد مغز خود، پتانسیل های آن و چگونگی شکل گیری هویت و آگاهی هستند.
• دانشجویان و محققان غیرمتخصص: افرادی که می خواهند با مفاهیم اصلی نوروپلاستیستی آشنا شوند یا یک مرور سریع و جامع بر این کتاب داشته باشند.
• افرادی که قصد خرید یا مطالعه کتاب را دارند: کسانی که می خواهند قبل از صرف وقت برای مطالعه کامل، خلاصه ای از محتوا و پیام اصلی کتاب به دست آورند.
• معلمان، مربیان و والدین: کسانی که به دنبال بینش هایی برای درک بهتر فرآیندهای یادگیری، تربیت و شکل گیری مغز در کودکان و نوجوانان هستند.
• افراد کنجکاو و جویای دانش: کسانی که می خواهند از آخرین یافته های علمی در مورد مغز و توانایی های شگفت انگیز آن آگاه شوند و به تغییر و توسعه فردی علاقه مندند.

نظرات منتقدان و خوانندگان: چرا «مغز پویا» اثری درخشان است؟

کتاب «مغز پویا» از زمان انتشار خود، با استقبال بی نظیر منتقدان و خوانندگان مواجه شده و افتخارات متعددی از جمله نامزدی جایزه پولیتزر را کسب کرده است. بسیاری از نشریات معتبر و شخصیت های برجسته، این اثر را به دلیل رویکرد نوآورانه، سبک نگارش گیرا و عمق علمی اش ستوده اند.

روزنامه وال استریت ژورنال، دیوید ایگلمن را با آیزاک آسیموف مقایسه کرده و بیان می دارد: از زمان درگذشت آیزاک آسیموف، ما دانشمندی مانند آقای ایگلمن نداشته ایم که ایده های خود را در چنین حالت های متنوعی بیان کند. این مقایسه نشان دهنده ی توانایی ایگلمن در ارائه مفاهیم علمی به شکلی گسترده و قابل دسترس است.

خالد حسینی، نویسنده برجسته، در ستایش این کتاب می گوید: کتاب مغز پویا سرشار از ایده های تأمل برانگیز و بینش های خیره کننده است. استفاده ی دیوید ایگلمن از ماجراهای جذاب و همچنین نثر واضح و بی تکلف او این کتاب را به یک اثر خواندنی تبدیل کرده است. مغز پویا اثری سرگرم کننده حول محور پیچیده ترین پدیده ی جهان است.

مجله پابلیشرز ویکلی نیز مهارت ایگلمن را به عنوان یک معلم و بینش جسورانه ی او در تحقیقات کنونی اش تحسین می کند و این اثر را برای خوانندگان کنجکاو، لذت بخش می داند. خوانندگان نیز به طور مکرر از وضوح، جذابیت و الهام بخش بودن کتاب سخن می گویند. بسیاری معتقدند که این کتاب نه تنها دانش آن ها را درباره مغز افزایش می دهد، بلکه امیدواری آن ها را برای غلبه بر مشکلات و پتانسیل های رشد فردی شان را نیز تقویت می کند. این ترکیب از اعتبار علمی، سبک نگارش دلنشین و پیام های امیدوارکننده، «مغز پویا» را به یک اثر برجسته در ادبیات علمی محبوب تبدیل کرده است.

جمع بندی: آینده در گرو پویایی مغز ماست

کتاب «مغز پویا: پشت پرده ی تغییرات پیوسته ی مغز» اثری است که نگاه ما را به پیچیده ترین عضو بدن انسان دگرگون می کند. دیوید ایگلمن با مهارت مثال زدنی، پرده از راز مفهوم نوروپلاستیستی برمی دارد و به ما می آموزد که مغز، برخلاف باورهای قدیمی، یک ارگانیسم ثابت نیست، بلکه یک ارکستر پویاست که هر لحظه در حال بازآفرینی و سیم کشی مجدد خود است. هر تجربه، هر فکر و هر تعامل، اثری ماندگار بر این توده ی شگفت انگیز می گذارد و هویت ما را شکل می دهد.

پیام اصلی «مغز پویا» این است که پتانسیل بی کران تغییر و یادگیری در تمام طول عمر در اختیار ماست. این دانش نه تنها ترس از محدودیت ها و ناتوانی ها را کاهش می دهد، بلکه دریچه ای به سوی رشد فردی نامحدود و آینده ای روشن تر در علم و تکنولوژی می گشاید. «مغز پویا» نه تنها یک کتاب علمی، بلکه یک منبع الهام بخش برای هر کسی است که می خواهد پتانسیل های درونی خود را کشف کرده و نقش خود را در شکل دهی به دنیای آینده درک کند. برای غرق شدن در دنیای شگفت انگیز این اثر و درک عمیق تر پویایی مغز، مطالعه کامل این کتاب به شدت توصیه می شود.

اطلاعات تکمیلی کتاب «مغز پویا»

برای علاقه مندان به مطالعه این اثر ارزشمند، جزئیات کتاب در جدول زیر آمده است:

مشخصه	توضیحات
نام کتاب	مغز پویا: پشت پرده ی تغییرات پیوسته ی مغز
نویسنده	دیوید ایگلمن
مترجم	قاسم کیانی مقدم
ناشر چاپی	انتشارات مازیار
سال انتشار (ترجمه فارسی)	۱۳۹۹
فرمت کتاب (معمول)	EPUB / چاپی
تعداد صفحات (نسخه چاپی)	حدود 336 صفحه
زبان	فارسی
شابک (ISBN)	978-622-706112-3
موضوع کتاب	علوم اعصاب، مغز انسان، نوروپلاستیستی، روانشناسی

علاوه بر «مغز پویا»، دیوید ایگلمن آثار دیگری نیز در حوزه علوم اعصاب دارد که از جمله آن ها می توان به «ناشناخته: زندگی اسرارآمیز مغز» اشاره کرد. این کتاب ها نیز به همان سبک جذاب و عمیق، به بررسی جنبه های مختلف کارکرد مغز و ذهن انسان می پردازند و برای علاقه مندان به این حوزه، مطالعات تکمیلی ارزشمندی محسوب می شوند.