آیا فضانوردان در فضا عطسه می‌کنند؟

حقایق نجومی ۹۰؛

اگرچه عطسه روی زمین بی‌ضرر به نظر می‌رسد، اما می‌تواند چالش‌هایی برای فضانوردان ایجاد کند؛ از حرکت شدید بدن گرفته تا تأثیر بر تجهیزات حساس. 

به گزارش خبرگزاری وبگردی، عطسه یک واکنش طبیعی بدن در برابر تحریکات محیطی یا عوامل داخلی است که حتی در محیط‌های خاصی مانند فضا نیز اتفاق می‌افتد. سوال جالب این است وقتی یک فضانورد در شرایط بی‌وزنی عطسه می‌کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید درک کنیم که عطسه چگونه رخ می‌دهد و بی‌وزنی چه تأثیری بر بدن انسان دارد.

 عطسه واکنشی غیرارادی است که توسط تحریک مخاط بینی ایجاد می‌شود. این تحریک می‌تواند ناشی از گردوغبار، میکروب‌ها، یا حتی تغییرات ناگهانی دما باشد. در عطسه، ماهیچه‌های دیافراگم و قفسه سینه به طور ناگهانی منقبض می‌شوند و هوای داخل ریه‌ها با سرعت زیادی از طریق بینی و دهان خارج می‌شود.
این واکنش به دلیل ارتباط سیستم عصبی بینی با مغز اتفاق می‌افتد. وقتی محرکی شناسایی می‌شود، سیگنالی به مرکز عطسه در مغز (Sneeze Center) ارسال شده و باعث واکنش بدن می‌شود. این فرایند در فضا نیز مانند زمین عمل می‌کند، اما اثرات آن ممکن است متفاوت باشد.

در محیط بی‌وزنی، شرایط فیزیولوژیکی بدن تغییر می‌کند. به دلیل نبود گرانش مایعات بدن به سمت بالاتنه و سر حرکت می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث گرفتگی بینی شود، که احتمال عطسه را افزایش می‌دهد.روی زمین عطسه ممکن است سر یا بدن شما را کمی تکان دهد، اما در فضا نبود نیروی گرانش باعث می‌شود هر واکنشی، از جمله عطسه، بدن شما را در خلاف جهت حرکت دهد. به زبان ساده، یک عطسه قوی می‌تواند بدن فضانورد را به عقب پرتاب کند!

در فضای محدود داخل یک فضاپیما یا ایستگاه فضایی عطسه ممکن است مشکلات خاصی ایجاد کند. در زمین ذرات ناشی از عطسه به سرعت به سطحی برخورد می‌کنند و ته‌نشین می‌شوند. اما در فضا، این ذرات در هوا معلق باقی می‌مانند و می‌توانند به تجهیزات حساس نفوذ کنند. این ذرات ممکن است آلودگی ایجاد کنند یا حتی به سیستم‌های حیاتی مانند فیلتر‌های هوا آسیب بزنند.

فضانوردان معمولاً آموزش می‌بینند که هنگام عطسه، دهان و بینی خود را با دستمال یا آرنج بپوشانند تا از پخش شدن ذرات جلوگیری کنند. برای کاهش احتمال عطسه و مشکلات ناشی از آن، فضانوردان از روش‌های خاصی استفاده می‌کنند. سیستم‌های تهویه و فیلتر‌های هوا در ایستگاه‌های فضایی برای کاهش گردوغبار و آلاینده‌ها طراحی شده‌اند فضانوردانی که به گرفتگی بینی یا آلرژی حساس هستند، می‌توانند از دارو‌های ضدحساسیت استفاده کنند. فضانوردان آموزش می‌بینند که چگونه در هنگام عطسه بدن خود را تثبیت کنند و از ابزار‌های نزدیک برای جلوگیری از حرکت ناخواسته استفاده کنند. 

مطالعات درباره تأثیر بی‌وزنی بر دستگاه تنفسی نشان می‌دهد که در شرایط بی‌وزنی، میزان آلرژی‌ها و حساسیت‌ها ممکن است کاهش یابد. دلیل این امر ممکن است کاهش تماس با مواد محرک محیطی باشد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این موضوع مورد نیاز است.

عطسه، حتی در فضا، بخشی طبیعی از زندگی انسان است. با وجود شرایط متفاوت بی‌وزنی، فضانوردان یاد گرفته‌اند که چگونه این واکنش را مدیریت کنند و از ایجاد مشکلات جدی جلوگیری کنند.